İsmet Özel‘in İstiklâl Marşı Derneği internet portali İsmet Özel Köşesinde “İslâmla Damgalanmış Varoluş” üst-başlığı altında çıkan “Minareyi Çalan Kılıfını Hazırlar” başlıklı ve 2 Şevval 1442 (14 Mayıs 2021) tarihli yazısının (http://istiklalmarsidernegi.org.tr/IsmetOzel?Id=72&KatId=3) birkaç yerinden alıntılayacağım cümlelerden oluşacak bu yazı. Başlığı da alıntıladığım bir cümle teşkil etti .

“(…) Dikkatle bakarsak mücrimleri aklamanın bir türüne de tarih dendiğini görürüz. (…)

(…) Hangi türden ve/veya hangi seviyede olursa olsun kültür bir insanlık ortamı elde edebilmeğe yarar. Bunun yanında bir de insanın bizatihi ortam kabul edilmesi var. (…)

(…) Niçin yazıyorum bu türden şeyleri? Yazdıklarımı okuyan her kim ise onun aşağılık duygusuna kapılmasını önlemek istiyorum. (…)

(…) Sakın Türkiye’de İkinci Yeni’nin yaygın insan kavrayışında bir hadise yarattığını sanmayın. Yaygın olan onun heveskârane bir tutum olduğuydu. (…) Dikkatlerin İsmet Özel’in yazdıklarına çevrilmesi halinde kendi yazdıklarına burun kıvırılacağı endişesi taşıyanlardan biri de Behçet Necatigil olsa gerekti. Ne var ki, aynı şahıs ‘Esenlik Bildirisi’ yayınlanınca Memet Fuat’a ‘Bu çocuk bu şiiriyle bütün direncimi kırdı’ demek zorunda kaldı. Yani minareyi çalan ben çaldığım şeye neyin kılıflık yapacağını çoktan bellemiş sayılırdım. (…)

Seyyid Şerîf Cürcânî‘nin (d.740/1340- v. 816/1413) “Ta’rifât” ismiyle şöhret bulmuş eserindeki Tasavvuf ıstılahlarının (terimlerinin) tercümelerini içeren (Tercüme: Abdülaziz Mecdi Tolun) kitaptan (Tercüme ve Notlarla Yayına Hazırlayan: Abdulrahman Acer; Litera Yayıncılık, 2014) bazı terimlerin anlamlarını alıntılayarak aktarmamdan ibaret olacak bu yazı.

Ahad: Sıfatlar, isimler ve nisbetlerde kesretin (çokluk) ortadan kalkması itibariyle Zât’ın isminden ibarettir.

Âlem: Allah’tan gayrı her şeyden ibarettir.

Amâ’: Ahadiyyet mertebesinden ibarettir.

A’yân-ı sâbite: Mümkün varlıkların Hak Teâlâ’nın ilmindeki hakikatlerinden ibaret olup ezelî ve ebedîdir.

Ayne’l-yakîn: Müşahede ve keşf ile hâsıl olan ilimdir.

Berzah: Mücerred (soyut) mânâlar âlemiyle maddî cisimler âlemi arasındaki âlemdir.

Celâl: Allah’ın kahır ve gazabla alâkalı sıfatlarının umûmî ismidir.

Cemâl: Allah’ın lütuf ve rıza ile alâkalı sıfatlarının umumî ismidir.

Hakikat-i Muhammediyye: Taayyün-i evvel (ilk belirme) ile birlikte Zât’tan ibarettir.

Hakka’l-yakîn: Kulun Hak’ta fenâ bulması (yok olması) ve Hak ile ilim, şuhud ve hâl olarak bekasıdır.

Melekût: Ruhlar ve nefslere has olan gayb âlemidir.

Vacibu’l-Vücûd: Varlığı zatından (zorunlu) olup varlıkta başka hiçbir şeye muhtaç olmayandır.

“Nerede o eski ramazanlar, bayramlar!” söylemini tekrarlama gibi bir niyetim yok. Alışılmışa rağbetten uzak olmak ruh hâliyle bu yazıyı kaleme almaya yöneldim. Yarın Bayram, yaşarsak idrak edeceğiz. Ne ki, bayram heyecanı, neşesi hissedilmiyor gibi. Olağanlık niteliyor durumda mübarek ayları da, gün ve geceleri de sanki. Neden böyleyiz, böyle bir ruh hâlini yansıtıyoruz? Heyecan, coşku, sevinç, ferahlık duymama sanki yaygın ve yerleşiklik kazanmış gibi. Hemen şu bir yılı aşkın zamandır dünya çapında süregelen ve etkisini kaybetmeyen salgın olayı akla gelmesin; zira o da bir belâ olarak insanlık durumumuza ilişkin bir gösterge olarak düşünülmeli.

Mutlu değiliz. Dinle irtibatımızın samimiyet, bağlılık, ilim, irfan yönlerinden eksiklikleri, yüzeysellikleri, şekilcilikleri olduğu her kendini dindar bilen kimselerce kabul edilmeyecek, dolayısıyla bu benim üzerinde durmak istediğim sıkıntılı duruma şâhitlikleri söz konusu olmayacaksa da ben bu konuda düşünce ve duygularımı yansıtmak üzere yazıyorum.

Çok zulüm oluyor yeryüzünde bu yüzyılda. Yaygın olan zulme karşı tavırlar zulmü ortadan kaldırıcı, zulm edeni zor duruma düşürücü anlamda etkili olmaktan uzak, yüzeysel ve âdetâ zulmün devamına yol açıcı mahiyette. Bu da insanların zulmü haksızlık olarak algılayıp sıradan bir tepki göstermelerine dahi sebep olmuyor. Zulüm olağanlaşmış; devletler ve milletler zulme tabir câizse seyirci ve kayıtsız kalır durumdadırlar.

Yaygın mutsuzluk ve karamsarlıkta zulmün rolünün büyük olduğunu düşünüyorum. “Zulm ile âbâd (mâmur, şen) olunmaz” diye bir söz vardır.

Tam da İsrail’in Kudüs ve Gazze’de yaptığı, yapmaktan bıkmadığı zulüm günlerindeyiz.

Ama zulmün her türünün yaygın ve etkili biçimde tanığı olmaktayız yıllardır yaşadığımız ülkelerde ve uluslararası ilişkilerde. İnsan fertleri olarak böyle olağanlaşmış ve yaygınlaşmış zulme duyarsız kalmak da, duyarlı olup bir şey yapamamak, seyirci kalmak da mutsuz olmak için yeterli sebep değil midir?

1940 İngiltere doğumlu, Cambridge Üniversitesi Arap-Fars Filolojisi mezunu (1961), Tahran Üniversitesi’nde bir yıl kadar doktora dersleri takip eden, Türkçeyi hakkıyla öğrenmek için İstanbul’da bulunan, nihayet 1963’de Cambridge’e dönerek doktora çalışmalarına başlayan Hamid Algar “On dokuzuncu asır İran’ında ulemanın siyasî rolleri” konusundaki tezini 1965 yılında tamamlayıp Kaliforniya Üniversitesi’nde Orta Doğu Araştırmaları Bölümüne katılarak, burada irfan,tefsir, Şiîlik, İran’da İslâm tarihi, Arap- Fars- Türk tasavvuf edebiyatı, İslâm Felsefesi gibi konularda ders verdi. İran ve Türkiye’den başka Bosna, Malezya ve Özbekistan’da da ilmî kongrelere katıldı, araştırmalarını sürdürdü; bir çok dilde yayınları oldu. 2010’da emekli olup başta Nakşîlik tarihi ve günümüzdeki durumu olmak üzere çalışmalarını sürdürmekte.

İşte onun başlıkta belirttiğim Türkçeye çevrilmiş ve İnsan Yayınları’ndan 2007’de ilk baskısı yapılmış kitabının birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak yazının bundan sonraki kısmını.

“Sadeddîn Kaşgârî’nin müntesibleri arasında, Nakşibendiyye üzerine birkaç risâle kaleme alan şâir, âlim ve mutasavvıf Abdurrahman Câmî ve Çağatay Türk edebiyatının hakikî kurucusu ve aynı zamanda Câmî’nin de dostu olan Ali Şîr Nevâî sayılabilir.” (s.34)

“(…) Hem Hâce Muhammed Parsa hem de Abdurrahman Câmî, İbn Arabî’nin eserinin şerhlerini kaleme almışlar, Ahrâr da herhangi bir husûmet emâresi göstermeksizin vahdet-i vücûd doktrinine birkaç atıfta bulunmuştur. (…)” (s.36)

“(…) Hâlidî faaliyetlerinin en belirgin ve yoğun ifadesi, Nakşibendî şeyhleri Şeyh Şâmil ve halefleri önderliğinde Rus emperyalizmine karşı yürütülen Dağıstânî direnç olmuştur. (…)” (s. 54)

“Nakşibendî silsilesi tarihinde anahtar bir isim, Bahâeddîn Nakşibend’de zirveye ulaşan Orta Asyalı üstadlar zincirinin ilk halkası olan Hâce Yusuf Hemedânî’dir (v.536/1141). Silsilede Bahâeddîn’den önce, sondan bir önceki halka olan Emir Külâl’in, büyük hükümdar Timur’un mürşidi olduğu söylenir.” (s.66-67)