Seyyid Şerîf Cürcânî‘nin (h.740/m.1340- 816/1413) “Ta’rîfât / Tasavvuf Istılahları” adlı, Abdülaziz Mecdi Tolun‘un tercümesi ve Abdulrahman Acer‘in tercüme ve notlarla yayına hazırlaması sonucu Litera Yayıncılık’tan (İstanbul-2014) çıkan ünlü eserinden yer yer yapacağım bazı alıntılamalardan oluşacak bu yazı. Tabii ki bu yazının başlığından da anlaşılacağı gibi bazı tasavvuf terimlerini bu ünlü müellifin, değerli mütercimin ve eseri yayına hazırlayan kişi ile Litera Yayıncılık’ın titiz çabalarının sonucu olarak sunmak bu yazıyı hazırlarken bana zevk ve güven hissi veriyor.

Ahad : Sıfatlar, isimler ve nisbetlerle kesretin (çokluğun) ortadan kalkması itibariyle Zât’ın isminden ibarettir.

Âlem : Kendisiyle bir şeyin bilindiği şey. Istılahta ise, Allah’tan gayrı her şey.

Amâ : Ahadiyet mertebesi.

A’yân-ı-Sâbite : Mümkün varlıkların Hak Teâlâ’nın ilmindeki hakikatleri.

Müellifi Muhyiddin İbnu’l-Arabî(m.1165-1240) olan, Ahmed Avni Konuk (m.1868-1938) tarafından tercümesi ve şerhi yapılan (Latin alfabesine geçiş öncesi, 1915-1928 arası), Prof. Dr. Mustafa Tahralı

Sadreddin Konevî‘nin (m.1210-1274) ‘İlâhî Nefhalar‘ olarak Prof.Dr. Ekrem Demirli tarafından dilimize çevrilmiş ve yayınlanmış (Kapı Yayınları, 1. Basım: Mayıs 2015) eserinden yapacağım alıntılamalar (başlığı da aynı kitaptan -s. 36- bir alıntı teşkil ediyor) bu yazıyı oluşturacak.

“Ezelî-ilahî bilgice bilinen her sûretin önce ‘harflik mertebesi’ vardır. Hak ‘yazı’ diye ifade edilen ilahi şe’nlerinden (tecellî, iş) birisinin gerektirdiği makul-manevî bir hareket ile onu zâtî varlık nûruyla var ettiğinde o suret, yani yaratılması istenilen şeyin sûreti ‘kelime’ diye isimlendirilir. (…) Allah kullarının ruhları hakkında şöyle der: ‘Temiz (tayyib) kelime O’na yükselir.’ Yani temiz ruhlar O’na çıkar. (…) Sonra şöyle demiştir: ‘Salih amel O’na çıkar.’ (Fâtır, 10).”

“Varlıklar Allah’ın kelimesidir ve ‘yaratma’ söz vasıtasıyla gerçekleşir. Söz (kelam) mertebe cihetinden ‘harf’ mertebesinin ardından gelir.” (baştan bu yana s. 26-27)

En yeni yazısı olan, 24 Safer 1443 (1 Ekim 2021) tarihli, İstiklâl Marşı Derneği internet sitesi İsmet Özel Köşesi’nde “Yazdıklarımın Soluklanma Vakti” üst-başlığı altında çıkan “Ölenler Hayvan Olur, Âşıklar Ölmez” başlıklı yazısından şu altı cümle:

“İnsanlık halidir tarihi biçimlendiren.”

“Dolayısıyla tarih dediğimiz şey siz aklınızı neye takmış olursanız olun siyasetin ve felsefenin harman edilmiş halidir.”

“Kur’an nazil oluncaya kadar tarihe meşru bir yer bulmamıza imkân yoktu.”

Abdülkerîm el-Cîlî ‘nin (H.767- 826 veya 832), Abdülaziz Mecdi Tolun(m.1865-1941) tarafından tercüme edilen ve merhûm Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın ile Ekrem Demirli ve Abdullah Kartal‘ın yayına hazırladıkları İNSÂN-I KÂMİL adlı, İz Yayıncılıktan çıkmış (4.Baskı; 2015) eserden yapacağım bazı alıntılamalardan (bunlardan ilki başlığı teşkil ediyor; s. 17) ibâret olacak bu yazı.

” Uluhiyet, vucudî (varlıkla ilgili) hakikatlerin toplamından ibârettir.” (s.16)

“Her insanın bi’l-kuvve (potansiyel olarak) sâhip olduğu imkân, sadece Kâmil İnsan için bi’l-fiil mümkündür.” (s.17)

“Kader hak, haşır ve neşir ile kabir arasındaki berzah (ölülerin ruhlarının kıyâmete kadar bulunacakları yer) yine hak ve kabir azâbı vâkidir (olagelen). Ve hiç şüphe yoktur ki, bir gün kıyamet kopacak ve Cenâb-ı Hak kabirlerdeki insanları diriltecektir.” (s.27)

“İdrâke ulaşmaktan acz, idrâktir.” ( Hz. Ebû Bekir) (s.46)

“Hulâsaten (özetle) deriz ki: Zâhir ismi nokta-i nazarından Hak eşyânın (şeylerin) aynıdır; Bâtın ismi nokta-i nazarından eşyânın gayridir.” (s.51)

“Kâinat, mütenâhîlerden müteşekkil bir nâ-mütenâhîdir.” (A.Mecdi) (s. 51)