2 aylık düşünce dergisi olan Teklif’in (Kasım 2022/ Sayı 6 Ketebe Kitap ve Dergi Yayıncılığı) bu sayısından iki ilahiyatçı akademisyenin yazılarından birer bölüm alıntılanarak bu yazı oluşturulmuştur.

“Günümüze, insana ve insan tecrübesine doğalcı (natüralist) ve içkinci (immanentist) bakmak o kadar yaygınlaşmıştır ki, bunun aksine bir düşünüşün bilim, sanat, siyaset, ahlâk vb. alanlar için ne anlam ifade ettiği veya edebileceği sorgulanır hâle gelmiştir. İnsan, tüm farklılıklarına ve üstünlüklerine rağmen, canlılardan bir canlı, türlerden bir tür olmanın ötesinde bir anlama sahip midir? Ya da böyle bir anlama sahipse bu hâl içinde yaşadığımız doğal ortamdaki varoluşumuz ve etkileşimlerimiz için ne anlam ifade eder?

İsmet Özel’in İstiklâl Marşı Derneği internet portali İsmet Özel Köşesi’nde ALIN TERİ GÖZ NURU üst-başlığı altında NASIL OLUYOR DA KONUŞMAK TARİH BİLİNCİNİN KENDİ OLUYOR? başlığıyla çıkan 20 Cemaziyelevvel 1444 (21 Aralık 2022) tarihli yazısının (istiklalmarsidernegi.org.tr/ısmetozel?Id=153&Ktld=7) birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar (bunlardan ilki o yazının birinci paragrafının ortalarından bir cümlenin alıntısı olarak bu yazının başlığını teşkil ediyor) oluşturacak bu yazıyı.

“ ‘Konuşmak’ diyorum. Dil demiyorum, lisan demiyorum, lügat demiyorum. Yani insan varlığının şu veya bu durumda, şu veya bu şartlar altında doğurup, besleyip büyüttüğü geometrik ruh yapılarından değil, doğrudan insan varlığından akseden ifade-i meramdan bahsediyorum. (Başlığı alıntı olarak teşkil eden cümle burada.) Bende bu tabir modernlik özentisi bir dilin gereği olarak belirmeyip beşerden insanlığa doğru olan yolculuğa telmihtir. (…)

“(…) 20. Yüzyılda her türlü metafiziği ve bu bağlamda dinleri de ortadan kaldıracağı düşünülen bu tasavvur, modern bilimin doğal, matematik ve toplumsal araştırmalardaki muazzam başarısına rağmen, beklenen başarıyı gösterememiştir. (…) Bunun iki temel sebebi vardır. Birincisi, bu anlayışı temsil edenlerin insan bilincinin mahiyeti konusunda yeterli bir ikna seviyesine ulaşmamış olmasıdır. Aslına bakılırsa sadece başkalarını ikna etme noktasında değil, kendilerini ikna etme noktasında da başarılı değillerdir. Zira modernliğin resmî söylemindeki insan anlayışının muhtelif alanlarda kökenini oluşturan nazariyeleri (teorileri) inşa eden bilim insanlarının önemli bir kısmı, nazariyelerine bir ilke olarak Tanrı’yı dahil etmezler fakat bunu, Tanrı’nın bütün oluşun ardında, içinde ve sonrasında bulunan aslî fâil olmadığına inandıkları için değil, sadece deney ve gözlem ölçütlerini karşılamak imkânsız olduğu için yaparlar. Pek çok büyük teorik fizikçi ve matematik filozofunda bu durum alenen görülür. Hattâ 20. Yüzyıl matematik felsefesi, metafizik bir varlığı ilke olarak kabul etmediğimiz takdirde matematiksel bilgiyi temellendirmenin mümkün olmadığını düşünen filozoflarla doludur. (…)” (Ömer Türker, Teklif’de (2 aylık düşünce dergisi, Kasım 2022, Sayı 6) “Haz, iktidar ve Tüketim Kıskacında Modern İnsan” başlıklı yazısından bir bölüm (s.89-90)

İki aylık düşünce dergisi olanTeklif’in bu sayısında İnsan üzerine yazıları çıkan yazarların bazılarının yazılarının kimi yerlerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“İnsan bir taraftan bir son uç; başka bir taraftan ise baş uçtur. İnsan ile ilgili soru ve insanla birlikte ortaya çıkan bütün sorular, insanın sonda ve başta olması ile alakalıdır. İnsanın sonda olması, insanın tabiatın son ucu olarak görülmesine bağlı iken, insanın başta olması, insanın dünya kuran bir varlık olarak görülmesi ile alakalıdır.” (Tahsin Görgün, ‘İnsan Üzerine’ başlıklı yazısından)

İki aylık düşünce dergisi Teklif’in bu sayısı Adalet üzerine. Bu yazıyı o dergide çıkan yazıların bazılarından yapacağım bazı alıntılamalar oluşturacak.

“Adalet, bulunduğu mertebelere göre vahdetin veya birliğin dağılımıdır. Şimdi bu birlik, ahlâk söz konusu olduğunda; siyaset, iktisat, fizik dünya söz konusu olduğunda tahakkuku değişen bir birliktir. Bundan dolayı neye göre o adaleti sağlayacağımız, hangi bağlamda konuşuyorsak o bağlamdaki ölçüye göre belirleniyor.” (Ömer Türker)

“ Bu o kadar önemli ki, fizik dünyada bile nesnelerin kendi imkân ve kabiliyetlerine göre varlık sahnesinde temsil edilmeleri, onların âdil bir şekilde var-olmaları anlamına geliyor. Bunu topluma uyguladığımız zaman: Toplum içindeki kişilerin sahip oldukları imkân ve kabiliyetler oranında toplumda yer edinmeleri yani her türden artı değerden pay almaları… İmkân ve kabiliyetleri dikkate almayan, dolayısıyla bir şeyin haddini aşan, hakikatini de çiğnemiş olur; bu da adaletsizliktir. Kısaca, nispet meselesini ve birlikle olan ilişkisini çok iyi çözümlememiz gerekiyor. Belki bu noktada Ayhan hocam matematiksel perspektiften bir şeyler söyleyebilir.” (İhsan Fazlıoğlu)