Şems-i Tebrizî‘nin eserlerinden günümüze kadar gelmiş tek eseri olarak bildiğim, tercümesi Tâhirü’l Mevlevî‘ye ait, Hilmi Beyca tarafından yayına hazırlanmış olan, BÜYÜYENAY Yayınları’ndan, ismi bu yazının başlığını teşkil eden, Menâkıbü’l-Ârifîn’de Yer Alan Makalât-ı Şems-i Tebrizî’den On Faslın Tercümesi’ni içeren kitabın birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Şems-i Tebrizî Hazretleri bir gün Mevlânâ’nın medresesinde muarefeden ( karşılıklı tanışma, ülfet) bahsediyordu. Buyurdu ki: Hak sübhanehu ve Teâlâ bütün halktan üç şey ister. Biri itaat, diğeri makbul amel, üçüncüsü hatırda tutmaktır. İtaat imandır, makbul amel ubûdiyettir (kulluk), hatırda tutmak ise marifettir.

Ey sâlik (bir yola giren), kendi yükünü başkalarına yükletme. Yani kimseye yük olma. Bilakis onların yükünü yüklen yani hizmetlerinde bulun. Halktan ümidini kes, bilakis kendi malını onların önüne koy.

Herkes izzet (güçlü, üstün, galip, saygın olmak) ve azamet (büyüklük, yücelik) tâlibidir. Sen zelil ve hakir olmanı iste.

Muhyiddin İbnu’l-Arabî‘nin Fusûsu’l-Hikem isimli ünlü eserinin Tercüme ve Şerhini yapan Ahmed Avni Konuk‘un bu değerli çalışmasını Prof.Dr. Mustafa Tahralı ve merhum Dr. Selçuk Eraydın yayına hazırlamışlar ve Nisan 2017’de Yedinci Baskısı Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları’nca (İFAV) çıkmıştır. Bu eserin II. cild’inin başlıkta belirtilen fass’ından (fass’ın çoğulu fusûs) yapacağım bazı alıntılamalar bu yazıyı oluşturacak.

“ ‘Nûrî hikmet’in Kelimeye tahsîs olunmasındaki sebep budur ki, misâl âlemi, nûrânî âlem ve Yûsuf (a.s.)ın keşfi dahî ‘misâlîdir. Ve Yûsuf (a.s.)a, misâlî hayâlî sûretlerin keşfine ilişkin olan ilmî nûrî saltanat görünür oldu. O da en kâmil vech (hakikat) üzere “ta’bîr ilmî”dir. Yûsuf (a.s.)dan sonra bu ilmî bilen, o hazretin mertebesinden bilir ve onun rûhâniyetinden alır. İmdi (o halde) hakiki nûr öyle bir nûrdur ki, onun vâsıtasıyla eşyâ (şeyler) idrâk olunur, fakat kendisi idrâk olunmaz. Zîrâ o, nisbetler ve izâfetlerden soyutlanması yönünden Hak Sübhânehû ve Teâlâ hazretlerinin zât hakikatidir. İşte bunun için (s.a.v.) Efendimiz’den “Rabb’ini gördün mü!” diye sûal olundukda “Bir nurdur, ben onu nasıl görürüm?” Yanî o soyut nûrdur; onu görmek mümkün değildir, buyurdular. Dolayısıyla zât hakikati olan hakikî nûr’u mazharlar (zuhur yerleri), nisbetler ve izâfetlerden tecerrüdü (soyutlanması) itibariyle görme ve idrâk mümkün değildir. Velâkin mertebelerin perdeliliği arkasından mazharlarda idrâk mümkündür. Rubâî: / Tercüme: “Güneş felek üzerine bayrağı diktiği vakit, onun pertevinde (ışığında) göz nurdan kamaşır. Velâkin bulut perdesinden zuhûr ettiğinde, bakan kusursuz olarak tamâmen onu görür.“

Topkapı Sarayı’ndaki “Minyatür Salonu” çok dikkate değer bir sergiye sahne oluyor. Bundan beş yüz ilâ binikiyüz yıl önce, şaşılacak bir zekâ ve meharetle tasarlanmış, uygulanmış birtakım mekanik âletler, konuya ilgi duyan seyircilerin hayret dolu merak ve tecessüs bakışlarını bu objeler üzerine çekiyor. O dönem Avrupa kıtasının karanlık Ortaçağ’ını içine alan bir dönemdir. Doğu’da ise İslâm dünyasında yükselmekte olan tefekkür ve ilim güneşinin aydınlattığı büyük bir cografya oluşmaktadır. Sergi, bu coğrafyada ilim adamlarının, birtakım ince hesaplarla tasavvur ettiği, eserlerinde çizimlerini yaptığı, belki büyük bir kısmını da pratik uygulamaya koyduğu yüzlerce mekanizmadan bir bölümünü sergiliyor. Bu âletler, döneminde kaleme alınmış veya daha sonraki yüzyıllarda istinsah edilmiş yazma eserler deki tariflerden ve çizimlerden faydalanılarak günümüzde yeniden imâl edilmiş. Bunlardan sadece bir kısmının sergilendiğini söyledim. Aslında imâl edilenler de bilinen, bilinmeyen yazma eserlerdeki örneklerin bir kısmı. (…)

İsmet Özel‘in İstiklâl Marşı Derneği internet portalı İsmet Özel Köşesi’nde ALIN TERİ GÖZ NURU üst-başlığı altında ÇEVRENİN GÖNLÜNÜ OKŞAYARAK başlığıyla çıkan 5 Rebiülevvel 1445 (20 Eylül 2023) tarihli yazısının (www.istiklalmarsidernegi.org.tr/IsmetOzel?İd=193&/Katld=7) birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar (bunlardan ilki o yazının ilk paragrafından bir cümle olup bu yazının başlığını alıntı olarak teşkil ediyor) oluşturacak bu yazıyı.

“Başlığı teşkil eden alıntı cümleyi o yazıda izleyen cümle: “Yani bu masala kananlar için gün gelecek bütün ülkeler ‘gelişmiş‘ olacaktı.”

Müellifi (yazarı) Muhyiddin İbnu’l- Arabî olan, Tercüme ve Şerhi Ahmed Avni Konuk tarafından yapılmış bulunan ve yayına hazırlayanları Prof. Dr. Mustafa Tahralı ve merhum Dr. Selçuk Eraydın olan, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları’ndan (İFAV 1983, 7.Baskı Nisan 2017-İstanbul) dört cilt olarak çıkan eserin birinci cildinin DÎBÂCE bölümü ile “ÂDEMÎ KELİMEDE MÜNDEMİC (İÇKİN) İLÂHÎ HİKMETİN BEYÂNINDA OLAN FASTIR” başlıklı bölümünün birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar (bunlardan ilki DÎBÂCE bölümünden (s.94) bir cümle olup bu yazının başlığını teşkil etmektedir.) oluşturacak bu yazıyı. O cümleyi izleyen cümle de şudur: “Dolayısıyla (S.a.v.) Efendimize getirilen salât, herkesin kendi nefsi için rahmet talebini içeren olur. Zîrâ ilâhî rahmet muhammedî hakikate inmedikçe onun tikelleri olan hakikatlere erişmez.