Merhûm Nurettin Topçu‘nun (1909-1975) “Taşralı’‘ adlı hikâye kitabındaki son dört hikâyesi (ki ölümünden aşağı yukarı yirmi yıl önce kaleme alınmışlardır –Muzaffer Civelek-) Yıldırımın Huzurunda, Mahşer, Büyük Mahkeme, Ebedî Hayat başlıklarını taşımaktadır. Merhum, ölümünden birkaç gün önce yanında bulunanlara hangi eserlerinin en çok beğenildiğini sorunca verilen cevaplardan başı ile yaptığı işaretle tatmin olmadığını belirtmiş; cevabı, “Taşralı‘nın sonundaki birkaç yazı” diyerek bizzat kendisi vermişti. (Dergâh’ta bunlardan Yıldırımın Huzurunda hakkında bir deneme tarafımızdan yapılmıştı).

Nurettin Topçu’nun birinci tekil şahıs ağzından yazdığı bu hikâyelere atfettiği değeri bugün bunları bir kere daha okumak suretiyle iç dünyasında yaptığı yolculuğa eşlik ederek anlamlandırabiliriz. Böylece onun bizi çıkardığı bir yükseklikten veya bizi indirdiği bir derinlikten hayatına ve eserine uygun bir açıdan bakmak imkânını elde etmiş oluruz.

Mahşer, Büyük Mahkeme ve Ebedî Hayat üçlüsü, adlarından da anlaşılacağı üzere bizi bir yolculuğa davet ediyor, ölüm ötesine götürüyor. Bunlar yaz gölgelerinde, suların akışında, dağların duruşunda, yükselen ufukların enginliğinde, tabiatın ince nakışlarında, ahlâkî eylemden sonra kalbe dolan sevinçlerde cennetin lezzetlerini tadan; ancak yaşadığımız nâkıs dünyadan atlayarak, ateşten ve merhametten de geçtikten sonra suyun denize kavuşması gibi Rabbinin huzuruna ereceği tam ve mükemmel bir dünyanın hasretini çeken bir muzdaribin satırlarıdır.

“…. ben öldüğüm zaman siz yatağımın etrafında toplanmıştınız… Hakikatte beni ilk defa seviyordunuz. Ne servetim, ne kuvvetim ne de aranızdaki silik hayâlim için, hattâ içinizden bazınızın benimsediği fikirlerim için de değil, yalnız benim için sevdiğiniz o sahne, herkesin ömründe ancak bir defa yaşadığı bir sahne idi… Siz benim nereye gittiğimi bilmediğiniz için ağlıyordunuz. Bense dünyada böyle bir ölüm için yaşamıştım.” (Ebedî Hayat)

Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’nin bu eserini merhûm Ahmed Avni Konuk (1868-1938) tercüme etmiş, yine merhûm Dr. Selçuk Eraydın (1937-1995) yayına hazırlamıştır. İZ Yayıncılık’tan 8. Baskısı 2009’da çıkmıştır. Bu kitaptan yapacağım bazı alıntılamalar bu yazıyı oluşturacak.

“Ham ervâh (ruhlar) olanlar, pişkin ve yetişkin zevâtın hâlinden anlamazlar.” (s.2)

“Ma’lûm olduğu üzere ehlullah cevâmiu’l-kelimdir. (birçok manâyı kendinde toplayandır)” (s.3)

“Allah Teâlâ mü’minlerden nefislerini cihâda ve mallarını sadaka ve infâka sarfedenlere bi’l-mukabele cennet i’tâsıyla (vermesiyle) müşteri oldu.” (s. 18)

“O’nun vechinden başka herşey helâk olucudur.” (Kasas, 28/88) (s.16)

“Şu halde Hak nûrundan yanmağa sabretmeyen ve ictihâd göstermeyen (gücü yettiğince çalışmayan) adam, adam değildir.” (s. 36)

“Kim ki zâlime muîn olur ise, Allah Teâlâ o zâlimi onun üzerine musallat kılar.” (s. 12)

“Biz emâneti gökler ve arza ve dağlara arz ettik. Onlar o emâneti yerine getiremiyecekleri korkusuyla onu yüklenmekten ibâ edip (çekinip), ref’ini (hükmünün kaldırılmasını) rica ettiler. Onu insan yüklenmekle zalûm (çok zâlim) ve cehûl (çok câhil) oldu.”(Ahzâb 33/72) (s. 17)

“Sen kıymetce iki cihânın verâsındasın (ötesindesin); ne yapayım kendi kadrini bilmiyorsun.” (s. 18)

Muhyiddin İbn Arabî’nin iki en ünlü eserinden biri olan FÜTÛHÂT-I MEKKİYYE’nin Ekrem Demirli çevirisiyle 18 cild olarak yayınlanmış (LİTERA YAYINCILIK İSTANBUL-2012) bu eserin 18. Cild’inden yapacağım bazı alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Şöyle demiştir: ‘Susmak acizlikten meydana gelir; her kim aciz kalırsa, hakikati üzere bulunmuş demektir. Kim kendi hakikati üzerinde bulunursa, var olanı bilir. Onun idrâk mahallinin değeri bilgiye bağlıdır, çünkü ancak bilgiyle tasarrufta bulunur. Bilginin yönlendirdiği kimse asla benzemiş olduğu için mutludur ki, bu da ‘ahlâklanmak‘ demektir. Şöyle demiştir: ‘Allah Hz.İbrahim’in diliyle Nemrut’a ‘ Güneşi batıdan getir demiş, kâfirin dili tutulmuştur ‘ (el-Bakara 2/258) diye söyletmiştir. Kastedilen birinci meselededir. Dili tutulduktan sonra ise kâfir değildir, çünkü hakikati öğrenmiştir. ‘ Allah kâfir bir kavme hidâyet etmez.’ (el-Bakara 2/264) Yani kendilerini perdelemiş ve örtmüşken gerçeği açıklamaz; gerçeği açıklamakla bilgisizlik perdeleri ve örtüleri kalkar. Örtüler kalktığında, gerçek kendinde bulunduğu hal üzere tezahür eder. Böylece bilgiyi vermiş, tecellisinden önce gerçeğin gizli kaldığı kişi susmuş, telaffuz etmese bile, içinde bir iman meydana gelmiştir ki böyle olması kaçınılmazdır. Onu nasıl telaffuz edebilir ki? Kuşkusuz ki hisle idrak ettiği bir şeyden bu kez habersiz hale gelmiştir.‘

Bunlardan birisi de ‘Nur evi mamur kalp demektir‘ bahsidir: Şöyle demiştir: Muttaki, veralı ve temiz bir müminin kalbini sadece Allah doldurabilir. Allah nurdur, çünkü O ‘ Göklerin ve yerin nurudur. ‘ (En-nur 24/35) Kalb kandile benzetilmiştir. ‘ Lamba bulunan bir kandillik gibidir. ‘ (En Nur 24/35) Kastedilen Allah’ı bilmenin nurudur. Onun dışındaki sözler de kendisiyle teşbihin gerçekleştiği nurun kemalini izhar eden sözlerdir, yoksa teşbihin kendisi değillerdir. Hakikati karıştırma, Hakk’ın ayette açıklamış olduğu şekilde doğru yola yönel! Arif, tilâvet ederken lamba (misbah) kelimesi üzerinde durarak şöyle der: ‘ Lamba zücace içindedir ‘ (En-nur 24/35) ‘Arif, lamba hakkında konuşur, yoksa kalbinin sığdırdığı ve kandile benzetilen Hak’tan ibaret olan ilahi nur hakkında konuşmaz. Mişkat ise menfez ve küçük pencere demektir.’

CHP Genel Başkanı Özgür Özel uzunca bir nutuk çekiyor şu saatlerde; konuşması eski CHP genel başkanları gibi etkileyici ve ilgi uyandırıcı olmaktan çok uzak. Bülent Ecevit, Deniz Baykal bu kadar uzun ve bıktırıcı konuşmazlar, bedenlerini bir oraya bir buraya çevirip durmazlardı. Mehmet Şimşek’i bile eleştirmeye kalkıyor, işinden dolayı. Bu derece ve niteliksiz bir konuşma… Güya emeklilerden yana olduğunu belirtiyor; önümüzdeki Pazar günü Tandoğan’a emeklileri çağırıyor. CHP belirttiği anketlere göre birinci parti imiş! Atatürk’ün partisini ilk seçimde iktidar yapacaklarmış. Böyle hayâlleri var ve yansıtıyor, sesi ne kadar çıkabiliyorsa. Ama önemli olan elbette ikna edici olabilmek.

Nitelikli ve akıllıca konuşmalar siyasetçilerden beklenmez mi? Hele CHP’nin mevcut genel başkanından!.. İyi bir konuşma metni hazırlayıp biraz da çalışılırsa niye olmasın! Lûtfen Bülent Ecevit ve Deniz Baykal da hatırlansın konuşmaya hazırlanırken. K.Kılıçdaroğlu ve Özgür Özel CHP genel başkanları arasında elbette etkileyici konuşmaları olmayan liderler. Çalışmaları ve böylece etkileyici konuşmalar yapmaları gerekir. Kendi konuşmalarını kendilerinin ve onlara yakın olanların beğenmeleri yetmez. O konuşmaların izlendiğinden haberleri olmalı. İzleyenler muhakkak bir değerlendirme yapıyorlardır.

Merhûm Dr. Selçuk Eraydın‘ın M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı (İFAV) Yayınlarından 10. Baskısı Aralık 2012’de yapılmış bu kitabının birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Tasavvufu ‘insanın lehinde ve aleyhinde olan şeyleri bilip‘ hâlen yaşaması olarak da târif edebiliriz.

İslâm ahlâkı, Kur’ân ahlâkıdır. Sevgisi, ıztırâbı, çilesi ve fedâkârlığı olmayan kimseler bu ilâhî nûrdan mahrum olurlar. Hâriçte zâhir (görünür) olan hakîkatler birbirinden ayrılmış gibi görünebilirler; fakat bunların hepsi insanda tek şey hâlinde bulunur. İslâmî ilimleri fıkıh, tefsir, hadis, kelâm, tasavvuf vs. olarak ayrı ayrı saymak mümkündür. Bunların hepsi bir müslümanda birleşmiştir.

İslâm sâdece secdeye eğilen başımızda, Kur’an’la nurlanan yüzlerimizde, ezan sesleriyle coşan gönüllerimizde yaşamalıdır.