Erzurum ve Ankara’da arkadaştık merhûm Ersin Nazif Gürdoğan’la. Bu akşam vefatını öğrendim. Allah rahmet ve mağfiret eylesin. Kabri nûr, mekânı cennet olsun. Yakınlarına ve kendisini tanıyanlara başsağlığı dilerim.

Ahmet Aksay

ÖMER TÜRKER‘in 2 aylık düşünce dergisi Teklif‘te (Sayı 13-Ocak 2024) çıkan, başlığı bu yazının da alıntı olarak başlığını teşkil eden yazısının birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“İnsan tefekkürünün (düşünme dünyasının) en ilginç konularından biri herhâlde tarihtir. Zira tarih adını verdiğimiz şeyin iki temel hususiyeti vardır. Birincisi, tarihin varlık tarzıdır. Buna göre hiç durmadan akan zamanda meydana gelen bir hâdisenin bütünlüğü aslâ dış dünyada var olmayacağından, tarih, varlığı sâbit olmayan bitişik nicelikler (kemiyetler) gibidir. Zamanın da zamanda olanın da bütünlüğünü kuran bizim idrâkimizdir. Dolayısıyla tarih, dış dünyada bir nesne olarak bulunmaz. Zihnimiz, varlıkta eş zamanlı olarak bulunmayan, birbirini ardışık olarak takip eden, geçici ve müstakil mevcudiyetler gibi görünen anları yahut kesitleri birleştirir; bütünlüğe sahip olay, hâdise ve süreçlere dönüştürür. Sonra da bu durum, bütünlüğü olayların yekpare tahakkukuna çevirir.”

İsmet Özel‘in ÜÇ ZOR MESELE Teknik- Medeniyet- Yabancılaşma kitabının (TİYO) birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“İnsanlığın başından geçmiş her şeyin bir varlık sebebi varsa, bilelim ki, dünyanın varlık sebebi insanın aklını çelmek içindir. Arı akıl, çelinme eylemine maruz kalmamış akıl kâfirlerin cennet olarak sevdikleri dünya için tehlike arz eder. Bu tehlikeden masun kalabilmek, yakayı ele vermemek, özneyi hor gören hasımlar tarafından kullanılmamak, hizmet malzemesi derekesine düşmemek için akıl şiirle hemhal olur.”

“Descartes, zamanında cogito ergo sum diyerek sonradan meseleye vâkıf olmak isteyen herkeste bir merak uyandırdı. Merakımız uyandırılmamış olsaydı şunu aslâ delicesine merak edemezdik: Bir insan (yani her insan) kendi sahiciliğinin deliline ulaşabilir mi? Bir insan kendi sahiciliğine delil getirebilir mi? Olur mu böyle şey? İnsan ve sahicilik… Bu ikisi yanyana gelebilir mi? Bunları birbirine ne şekilde, ne bakımdan yakınlaştırmak münasiptir?”

“Birçok insan gibi benim ömrüm de bu sualin cevabını acı acı aramakla geçti. Herkes gibi bende mi vaktimi boşa harcadım? Hayır, başkaca ne yapsaydım kendimi daha isabetli bir çabaya vakfetmiş sayılmayacaktım. İyi ettim de aradım diyorsam da aramaktan kârlı çıktığım vaki değil. Bu yaşta nihayet heveskârlıktan ötede bir değere baliğ olmadığını, olamayacağını anlayabildim. Anladım ki, insan sahicilik denilen şeyi ve bilhassa kendi sahiciliğini bulmak şöyle dursun, onu nerelerde arayacağını bilme talihine bile eremiyor. Her kim ki “ben erdim” dedi ise yalanın hasını o söylemiştir. (…) Nelerle uğraştım o halde ben? Şiir yazdım. Yaşım on yediyken yönümü kendime çevirdim ve insanın sahiciliğine dair araştırmanın şiir kanalında yapılabileceği cüretkârlığına daldım. (…) Başkalarını bilmem; ama şahsım itibariyle şiirin ötesinde kalan bütün yazarlık hayatımın burnu büyüklük havasına girme gösterişi yapmamın mahsulü olduğunu bilirim. Var olma hazzı bana kendimi bir şey sandırıyordu. Kendimi niçin bir şey sandığım sualine mükemmel bir cevap hazırlamak işten bile değil; velâkin buna tevessül etmeyeceğim. (…) Size sadece takındığım burnu büyük edanın mazeretini takdim edeceğim. Zahmetini göze aldığım bu işin tuhaflığı şundandır ki, benim sahiciliği arama derdim başkalarının bu derde bigâne kalışlarından doğdu. (…) Toplumun el üstünde tuttuğu hususiyetlerin hiçbirine sahip değilim. (…) Ne kadar garip görünürse görünsün, işin gerçeği: Ömrüm içinde ihlâsa icbar edildim. (…) Üç Mesele’yi, Zor Zamanda Konuşmak içinde erittim ve ortaya daha netameli ÜÇ ZOR MESELE çıktı. (…) Paradoks her iki kitabın ikisinden de nasibini alamamışların her iki kitabın piyasaya çıkmasına sebep oluşlarındadır. “Tecrid” (soyutlama), İslâm’ın emir ve nehiylerinin bütün zamanlar ve yerlerde geçerli olduğunu bilmektir. İslâm’ı anlama bakımından “tecrid” safhasında isek müslim olarak düşünür ve davranırız. (…) Küfre karşı sağlıklı bir tutum takınmak ancak, İslâm’ı kavramada “tefrid” safhasına ulaştıktan sonra mümkün olabilir. “Tefrid”, Allah’ın hükmünün yürüdüğünü görmektir. İslâm’ı anlama bakımından “tefrid” safhasında isek mü’min olarak düşünür ve davranırız. (…) İslâm’ı anlama bakımından “tevhid” safhasında olanlar muhsindir. Hatırlamalı ki “şâhid” ve “şehîd” kelimeleri aynı köktendir.”

İsmet Özel‘in ASLIMIZ İHTİŞAM DEĞİLDİR (İstiklalmarsidernegi.org.tr/IsmetOzel?Id=2…) başlıklı, ALIN TERİ GÖZ NURU üst-başlığı altında çıkan yazıdan alıntılar:

“Hiçbir gayri-Müslim hükümdar Türklerin hükümdarına denk sayılmazdı.

Rüzgâr hep aynı istikâmette esmedi. Osmanlı Devleti harp meydanlarında mağlubiyetlerle yüz yüze gelmesiyle birlikte yapılan anlaşmalarda Bâb-ı Âli Avrupa krallarının (yine de padişahla değil) Sadrazam’la aynı çizgide bulunmalarını kabul eder oldu. (…) 400 yıldır bir yandan elimiz kanıyor ve indirebilenler sapı kafamıza indiriyor. Can havliyle bir yandan iki unsurlu Filistin devleti istediğimizi ve öte yandan İsrail’in gerçekleştirdiği soykırımına ortak olmak istemediğimizi haykırıyoruz. Ne istediğimiz, nerede durduğumuz belli mi? Değil.

Mevâidü’l irfân (Birinci Baskı: Aralık, 2023; Çeviren: Soner Eraslan, fikriyat

“Niyâzî bir kere Rodos’a, iki kere de Limni’ye gönderilerek 1674-1694 yılları arasında yaklaşık on altı yıl boyunca sürgün hayatına mahkûm edilir. Hayatının son demlerini Limni’de sürgünde geçiren Mısrî, burada 1105/1694 yılında vefat etmiştir. (…)

“Mevâidü’l-irfân, Arapça -altmış sekizinci sofra hariç- kaleme alınmış olup Niyâzî-i Mısrî’nin vefat ettiği yıl tamamladığı son eseridir. Yetmiş bir sofradan / başlıktan müteşekkil olan eser, Mısrî’nin bireysel yaşantısına, zihinsel dönüşümüne ve tasavvuf anlayışına ışık tutarak nispeten otobiyografik türde telif edilmiştir. Sözgelimi eğitim hayatını, seyahatlerini, devlet erkânı, hocaları ve şeyhleri ile olan münasebetlerini anlatarak kişisel yaşantısı hakkında bilgi vermektedir. (…) Eserin yansıttıklarına bakıldığında Mısrî’nin Ekberî gelenekten etkilendiği görülmektedir. (…) Ayrıca yazar Mevâidü’l-irfân’ın birçok yerinde İbnü’l-Arabî ve Sadreddin Konevî’ye atıflarda bulunmuş ve eserlerinden iktibaslar serdetmiştir. (…)

Eser ilk olarak Süleyman Ateş tarafından 1971 Türkçeye tercüme edilmiştir. 2014 yılında ise Arapçası ile birlikte neşredilmiş fakat Türkçe kısmına neredeyse hiçbir müdahalede bulunulmadığı tespit edilmiştir. (…) Biz ise Mevâidü’l-irfân’ı tercüme ederken bazı nüshalardan (Niyazî-i Mısrî Mehmed b.Ali Çelebî el Malatî, Mevâidü’l irfân, (İstanbul: İBB Atatürk Kitaplığı, OE Yz O261); Niyazî-i Mısrî, Mevâidü’l-irfân (İstanbul: Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdâi Efendi, 587). İlgili yazmaları karşılaştırarak herhangi bir nüshada eksik olduğunu tespit ettiğimiz yerlerde dipnotlarla durumu belirttik. (…) Ayrıca Süleyman Ateş’in tercümesinde karşılaştığımız -muhtemelen nüshadan kaynaklanan eksikliklere de işaret ettik. Bunun yanında Niyâzî’nin Mevâidü’l-irfân’ı kaleme alırken adını verdiği yahut sadece metnini alıntıladığı eserleri tespit ettik ve ilgili kaynakları dipnotlarla sunduk, îrâd ettiği hadislerin de tahrîcini yaptık.

Tercümenin hazırlanma sürecınde ve hattâ öncesinde birçok kişinin yardımı dokundu. Bunlardan ilki aynı zamanda danışman hocam olan Prof.Dr. Ekrem Demirli’dir. Zira bu eseri tercümem hususundaki teşvikleri olmasaydı muvaffak olamazdım. Ayrıca Arapça tahsilimde tecrübeleriyle bana yol gösteren Dârü’l-marife kurumuna ve hocalarıma da şükranlarımı sunarım. Yazma nüshaların okunmasındaki desteklerinden dolayı Müyesser Ballûl, Muhammed Şahin ve Yakup Dalmızrak’a; metnin son okumasını yapan Şüheda Kaya ve Faruk Emin Önügören’e de müteşekkirim. Ve Fikriyat Yayınları ailesine teşekkürlerimi arz ederim. Soner ERASLAN

“Fakirliğin kemali, varlığın Allah’tan başkasından büsbütün çekilip çıkarılmasıdır.”

Fütûhât-ı Mekkiyye’den bir beyit: Rabb haktır ve kul da haktır Keşke mükellefin kim olduğunu bilebilsem! “Kuldur” dersen o ölüdür, “Rabb’dir” dersen O nasıl mükellef olabilir ki! Buradan “Fakirlik iki dünyada yüz karalığıdır.” sözünün manası ortaya çıkıyor. (Bu sözdeki yüz) karalığı yokluk olarak tabir edilir. Yani dünya ve âhiret esas itibariyle yokluktur. (…) Zira varlık, hakikatte sadece Allah’a ait iken dünya ve âhiret için mecazen kullanılır. Hz. Peygamber’in “Nefsini bilen Rabbini bilir.” Hadisi bu anlama gelir. Nefsini bilen kişi, onun herhangi bir varlığının olmadığını bilir. Ondaki varlık Rabbe aittir. Böylece kendisinin hüviyet olarak Rab, mutlak şahsiyet olarak nefs olduğunu bilir. Yahut şöyle dersin: “O, hakikat bakımından Rabbdır ve taayyün (belirme) itibariyle nefstir.” (Birinci Sofra’dan)

“Hz. Peygamber’in “Fakirlik, neredeyse küfr olacaktı.” hadisine gelince, bu kurb-i nevâfilin (nâfile ibadetlerle Allah’a yakınlaşmanın) neticesidir. Benim bütün söylediklerim ise kurb-i ferâizin (farz ibadetlerle Allah’a yakınlaşmanın) neticesidir. “Allah hakkı söyler ve doğru yolu gösterir.” (33/4)