Abdülkerîm el- Cîlî‘nin bu eseri Abdülaziz Mecdi Tolun tarafından tercüme edilmiş ve merhûm Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın, Ekrem Demirli ve Abdullah Kartal ekibince yayına hazırlanmıştır. İZ Yayıncılık 4. Baskı, 2015.

“Cîlî, bu kitapta genel olarak ‘varlık‘ meselesini ele alır ve özellikle Tasavvuf Tarihinde Varlık meselesini en geniş şekilde inceleyen İbnü’l- Arabî’den aldığı felsefî ve tasavvufî terimleri, İbnü’l-Arabî’nin yöntemine yakın bir şekilde tanımlar. Bu düşünce de vahdet-i vücûd‘ dan başka bir şey değildir. (…) Cîlî’nin varlığın tabiatı ile ilgili doktrini İbnü’l- Arabî’den mülhem üç eksen etrafında dönmektedir; bunlar zât, sıfât ve isimlerdir. Cîlî mutlak olarak sıfatı, ‘mevsufun hâlini bildiren veya hâlinin bilgisine ulaştıran şey (dipnot: Cîlî, el-İnsânü’l-Kâmil, s.20.) şeklinde tanımlar. Yani Sıfat, mevsuf hakkında bilgi veren şeydir. Onun görüşüne göre, sıfatlar ile meydana geldiği hakikatler arasındaki fark, ancak olgular âlemi için söz konusudur. Çünkü sıfat bu âlemde mevsufun aynı değildir. Ancak hakikat âleminde, yani batın âleminde gayriyet yoktur. İlâhî Zât, ya da Mutlak Vücûd, ilâhî sıfatların ‘ayn’ ıdır (hakikatidir). Âlem, mazharlarda (zuhûr yerlerinde) tecellî eden ilâhî sıfatların dışında müstakil bir şey olmadığına göre, şöyle denilebilir: ilâhî zât ve âlem ya da hak ve halk hakikatte aynı şeydir. Cîlî, haricî âleme gerçek bir varlık nisbet etmekte tereddüt göstermez. Bununla birlikte haricî âlemin Hakk’a nisbetinin, ‘kabuğun öze’ nisbeti gibi olduğunu söylemekte.

İsmet Özel‘in İstiklâl Marşı Derneği internet portalı İsmet Özel Köşesi’nde ALIN TERİ GÖZ NURU üst-başlığı altında İMTİHAN YERİ başlığıyla çıkan yazısının (https: // istiklalmarsidernegi.org.tr/İsmet Özel?Id) birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Dünya Neresidir? Bu suale Müslümanların verdiği cevabın ‘imtihan yeri‘ olması gerekiyor. Çünkü Müslümanlar dünyaya Allah tarafından kalubelada verdikleri söze sadık kalıp kalmadıklarının görülmesi için gönderilmişlerdir. (…) Ruhunu dünya hâkimiyetinin bedeli olarak şeytana satanların inşa ettiği medeniyette Allah’a hesap verme fikri çağlar boyunca ya mütemadiyen ikinci plana itiliyor veya mahiyet değiştiriyor. Kâfirler hayatlarında ne dünyanın imtihan yeri olduğu kavrayışına esaslı bir yer ayırıyor, ne de dünyanın âhiretin tarlası olduğu fikriyle hareket ediyor.

Türk milleti olarak imtihan edildiğimiz şeylerin başında ‘Misâk-ı Millî‘ gelir. Her Türk batıda Selanik’te başlayıp Varna’da sona eren, kuzeyde Batum’u, güneyde Musul vilayetini ve güney-batıda Halep’i içine alan hudutların millî sözleşmeyle tayin edilmiş hudutlar olduğunu bilmek, akıl erdirmek zorundadır. Misak-ı Millî üzerine Meclis-i Mebusan yemin etmeden önce Beşiktaş Jimnastik Kulübü Balkan topraklarının yeniden ele geçirildiği güne kadar armasındaki kırmızı rengi matem rengi olan siyaha çevrilmesine karar vermiştir. Bunlar Misak-ı Millî ile ilgili başlangıç bilgileridir. Üzerine eğildiğimizde Türklerin ne büyük haksızlıklara maruz bırakıldığını göreceğiz. Türk tarihi hakkında doğru bilgi edinmek işin girişindedir. Elimizi kaldırılacak taşın altına koymanın asıl vazifemiz olduğu bilinci haylidir bizi bekliyor.

“Modernitenin ve küreselleşmenin tetiklediği yeni sosyo-kültürel ve siyasî dinamikler, medeniyet gibi büyük kavramları yetersiz, yersiz yahut işlevsiz hâle getirmektedir.” (s. 10)

“Yaratılışın kokusunu duyamayanlar, varlığın sırrına eremezler. Sesin kozmik ahengini yitirdiği, kokunun kozmetik sanayiine indirgendiği bir gürültü ve imaj çağında yaratılışın ritmini hissetmek kolay bir iş değildir.” (s. 15)

“Varlığın, bizim onun hakkındaki düşünce ve tasarruflarımızdan daha fazla bir hakikate sahip olduğu gerçeği, geleneksel metafiziğin temel ilkelerinden biridir. İnsan, kendisini aşan fakat aklını ve özgürlüğünü ortadan kaldırmayan bir gerçekliğin parçası olduğunu kavradığı ve teslim ettiği zaman varlıkla ve kendisiyle barışık hale gelebilir.” (s. 15-16)

“Varlık tasavvurumuzda ve dünya görüşümüzde köklü bir değişime gitmeden cari medeniyet anlayışının sorunlarını aşmamız mümkün değildir. Palyatif (geçici, muvakkat), parçalı ve yüzeysel çözümler sorunu çözmez, sadece erteler.” (s. 16)

“Bugün Batı’nın medeniyet adına söyleyecek sözü tükeniyor. İslam dünyası ise söyleyecek sözünü arıyor.” (s. 16)

“Sözün, manânın ve kıymetin yerini fayda, işlev (fonksiyon), kâr ve çıkar alıyor. Madde âleminin içinde kısır bir döngüye dönüşen teknolojik ilerleme, insanlığın büyük medeniyet yürüyüşü olarak takdim ediliyor.” (s. 16)

“Modern sanayi düzeni, Kral Midas’ın dilemmasıyla (ikilemiyle) karşı karşıya: Dokunduğu her şeyin altına dönmesini isteyen Kral bile bir noktadan sonra bu isteğinden pişmanlık duymak zorunda kalmıştır. Neden? Altına karşı aşırı bir hırs içinde olan Midas, dokunduğu masa ve sandalyelerin som altına dönüşmesinden basta büyük memnûniyet duyar. Fakat yediği yemeğin, öptüğü çocuğunun altına dönüştüğünü gördüğünde dehşete kapılır ve derhal bu isteğinden vazgeçer. Madde hırsının kendi kendini yok etme noktasına geldiği yer de burasıdır.” (s. 16)

Medeniyetin özünü teşkil eden medenîlik, insanın kendine ve evrene karşı takındığı ahlâkî ve insânî tutumları şekillendiren bir değerler manzumesidir. Medenî olmayan toplumlar, medeniyet kuramazlar. Kurdukları şey medeniyet değil, ancak bir maddî-teknolojik tahakküm aracı olabilir. (…). (s. 16)

“Kendi medeniyet, hayat, tefekkür ve estetik değerlerine sahip olmayan bir İslâm dünyasının ne kendi sorunlarına sahih çözümler üretebilmesi ne de insanlığa bir katkı sunması mümkündür. Sanal ve yapay bir çağın bütün meydan okumalarına göğüs gererek medeniyeti yaşayan bir gerçeklik haline getirmek için zihnî bir berraklığa, tutarlı bir düşünce sistemine, sağlam bir irade ve sağlıklı işleyen mekanizmalara ihtiyacımız var. ” (s. 16)

“Kitabın başlığı, içinde bulunduğumuz durumu tasvir etmeyi amaçlıyor. Bugün barbarlığı, modernliği ve medenîliği aynı anda tecrübe ediyoruz. İstediğini zorla ve rasyonel- ahlâkî olmayan yöntemlerle elde etme çabası olarak barbarlık, farklı biçimlerde yaşamağa devam ediyor. Modernlik, ilerleme, kalkınma, ulusal çıkar, uluslararası düzen, ekonomik fayda, verimlilik vs. adı altında insana ve tabiata karşı yapılan barbarlıklar, uzun bir liste oluşturuyor. Çağdaş, insancıl yahut estetik görünümler altında akıl ve erdemden yoksun politika, tutum ve fikirlerin modern toplumların bilinç-altına nasıl yerleştirildiğine hep birlikte şâhit oluyoruz. Şiddeti estetize eden, şehveti ve hırsı kutsayan ve insanın varoluşunu tüketim çılgınlığına indirgeyen barbarlıkların bize emanet olarak verilen yeryüzünü giderek yaşanmaz hale getirdiği gerçeğini inkâr etmek mümkün değil. Çevre krizi ve küresel ısınma gibi sorunlar, dipte yaşanan zihin ve ruh krizinin tezahürlerinden sadece bazıları. Fakat modern siyasî-ekonomik düzen bu gerçeği bile kabullenmekten kaçıyor. Çoğulculuğu ve farklılığı teorik bir değer olarak kabul eden modern toplumlarda ırkçılığın ve ayrımcılığın derinleşmesi ve normalleşmesi de görmek istemediğimiz gerçekler arasında yer alıyor. Netice itibariyle modernlik ve ilerleme adına barbarlığın yeni şekiller aldığı bir çağda yaşıyoruz.” (s. 17)

Modern olma hali, çağdaş toplumların katıldığı, katlandığı veya maruz kaldığı bir durumu ifade ediyor. Geleneğin yerine seküler-ilerlemeci bir varlık tasavvurunun inşa edilmesi anlamında modernlik, son birkaç yüzyılın temel anlatılarından birini oluşturuyor. Modernliği bilimsel gelişme ve ekonomik kalkınma olarak tanımlayanlar, bu sürecin insanlığa büyük faydalar getirdiğini ileri sürebilir. Öte yandan modernitenin yol açtığı siyasî, dinî, ekonomik ve çevresel sorunların dünyayı bir bütün olarak felâkete sürüklediğini söyleyenler de çıkabilir. Fakat kesin olan bir şey varsa o da barbarlığın ve modernliğin eş zamanlı yaşanan süreçler olduğudur. Aydınlanma sonrası dünya tarihi, barbarlık sıfatını hak eden hazin örneklerle dolu. Dahası, modern barbarlıkları meşrulaştırmak yahut örtbas etmek adına işlenen zihnî ve ahlâkî cinâyetler, modernliğin hiç de masum olmadığını ima ediyor. (…)” (s. 17)

TÜRKÜM DOĞRUYUM İNTİKAMIM ÜLKEMDİR TİYO Yayınları’ndan, Aralık 2019 1. Baskı, İsmet Özel Kitapları : 21

“Gençlik yıllarımdan bugüne birçok şey oldu ve olanların hiçbiri içime sinmedi.” (s. 7)

“Varlık gösterebilmişsek çocukluğumuza rağmen, ihtiyarlığımıza rağmen gösterebilmişizdir.” (s. 8)

“40 yaşıma kadar yazdığım şiirlerin ilki “Kış”. Dokuz yaşımda kıştan ancak bu kadarını anlardım. Daha sonra neler anlamalıydım? Bu satırları yazarken sonbaharı yaşıyorum. Yeni bir kış 75 yaşımda iken yine başımda.” (s. 8)

“Her gün tok gezebilmek bir marifettir.” (s. 9)

“Sözüm varsa dünya hayatı uğruna kendini yıpratmak şöyle dursun dünya hayatını babasının malı zannedenleredir.” (s. 9)

“Şöhret gülünçlükle tamamlanmadığı zaman meşhur adam ortaya çıkmaz.” (s. 9)

“Türk milletinin kendi millî varlığı dışında kimseden kurtarıcılık umarak bu güne gelmediğinin bilinci sağ ve sâlim tuttu beni. Bundan sonrası farklı olmayacak.” (s. 13)

“Aklımızı Batı’dan esen rüzgârın hepimizi ölümcül bir hastalığın kurbanı ettiğine çalıştıralım. Türklerin yaşarmış gibi yaptığı ülkede 1928 yılından beri “elifba” hükümsüzdür. Sanmayın ki hüküm-ferma Latin alfabesiyle düzülmüş yazıdır. Latin alfabesi Türk vatanında nesi ile hüküm sürüyor? Hiçbir şeyiyle!” (s.13)

“Kime ne faydası oldu benim yazdıklarımın? Şiirlerim 66 yaşında, gazetedeki düzyazılarımın yaşı ondan daha genç: 42.”

“Yunus Emre’dir Karacaoğlan’dan önce aşkın karakterini sabitleyen. Bunu yapışı aşkın âlemşümul hüviyetini faş edişi sebebiyledir: “Ölenler hayvan olur, âşıklar ölmez”. (s. 16)

“Hayatımın meşguliyeti diye bildiğim şiir yazmağa kendimi keşfetmek için başladım.” (s. 51)

“Beni takatsiz bırakan bizzat kendi kavrayış gücümdür.” (s. 43)

(İrfan Sofraları, Niyâzî-i Mısrî, Çeviri: Soner Eraslan, Birinci Baskı: Aralık 2023)

“Otuz Yedinci Sofra Hz. Peygamber’in (s.a.v.) “Ümmetimden hakkı sırtlamak için savaşan bir grup daima bulunur.” (Müslim, İmân, 156.) hadîsi hakkındadır.

Buradaki işaret şudur: Âlem, onu mamur edenler için -ki onlar insanlardır- mamurdur. Zira insan âlemin rûhudur. İnsan din ile din de ehli ile mamur olmuştur. Din ehli olmasaydı bütün insanlar hercümerc ile helak olurlardı. Bütün dinler ise bir sütun ile mamurdur. O sütun da İslâm dini ve ehlidir. Diğer dinlerin mamur olmasından kastım, İslâm’a boyun eğip haraç ödemeleri sâyesinde bâkî olmalarıdır. Müslümanlar ise çokça ibâdet edenler ve sâlihler vesilesiyle mamurdur. Onlar şeriat âlimleri ile, şeriat âlimleri de tarikat ehli ile mamurdurlar. Zîrâ beden ruh ile ayakta durur. Aynı şekilde geri kalan da bir öncesine bağlıdır. Böylece onlar marifetullah ehli ile, marifetullah ehli de hakikat ehli ile mamurdur.

Sarf, nahiv, mantık vesaireden oluşan on iki ilimde de durum böyledir.