Bu yazıda Mahmud Erol Kılıç‘ın Tasavvuf Düşüncesi /Makaleler- Konferanslar I adlı, Sufi Kitap’tan yayınlanmış (2. Baskı: Aralık 2014) kitabının “SÛFÎ MÜTEFEKKİRLERİN GAYB’A BAKIŞLARI” başlıklı kısmından (s.191-201), “Varlık Hakk’ındır, Beş duyu ile Şehadet Âlemine Tecellî etmiştir” ve “Ruh Bâtın, Cesed ise Zâhirdir” ara-başlıkları altında yer alan birbirinin devamı özelliğindeki iki bölümden(s.192-195) bilgiler aktarılmıştır. Bu aktarma tıpatıp olmayıp, ma’nâya sadık kalınarak ve kitapdakinden daha kısa olarak, bazı kelimelerin aynı anlamdaki karşılıkları da kullanılarak gerçekleşmiştir.

“Sûfî düşünürlerin ‘gayb’ konusundaki görüşlerinin kaynağında onların varlık tasavvurları yer alır. Şimdi bu ontolojik tasavvurlara öz olarak baktığımızda şunları görmekteyiz: Bu kimselere göre vücûd(varlık) birdir ve başkasına devredilemez; o da Hakk’ın varlığıdır. Varlık, zât’ın gaybından şehadet(beş duyu ile görülürler) mertebesine tecellî etmiştir. Bu konuda tamamiyle itibarî (izâfî) olan, tasavvur olunabilir tasnifler vardır sûfî düşünürlerce ortaya konmuş. Burada bunlardan beşli tasnif üzerinde durulacaktır.