Muhyiddin İbn Arabî‘nin ünlü eserlerinden biri olan ve Ekrem Demirli tarafından 18 cilt olarak Türkçeye çevrilen, daha sonra da Litera Yayıncılık’tan Türk okurunun istifadesine sunulan Fütûhât-ı Mekkiyye’nin 9. Cildinin birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Rahman’ın nefesinden on altıncı tevhit, ‘O gizli ve açığı bilir, Allah kendisinden başka ilah olmayandır, en güzel isimler O’na aittir’ (Ta Ha, 20/7-8) âyetinde dile getirilen Abdal’ın (bedeller) tevhididir. Burada ‘Allah’, Rahman isminin bedelidir. (…) Bu tevhit, güzel isimlerin hükümleriyle ortaya çıkan hüviyet tevhidindendir. (…)” (s. 24)

“(…) O, çoklukta bir’dir. Bu bilgi ise bilinen hakkında şaşkınlığa yol açmıştır. Sadece Allah’ın, gözünden örtü perdesini kaldırdığı kimse bu şaşkınlığa düşmez. Allah ona işin kendiliğindeki durumu göstermiş, o da gördüğüne göre hüküm vermiştir. İnsanlar ise, böyle bir şeyin mümkün olup olmadığı hakkında görüş ayrılığına düşmüşlerdir.” (s. 26)

“Rahman’ın nefesinden on sekizinci tevhit, ‘Sizin ilahınız Allah’tır, O’ndan başka ilah yoktur, bilgisiyle her şeyi kuşattı’ (Ta Ha, 20/98) âyetinde dile getirilen genişlik tevhididir ve hüviyet tevhidinin bir yönüdür. Bu tevhit, ‘genişlik’ derken âlem için olan mekân genişliği anlaşılmasın diye bir tenzih tevhididir. Âlem için genişlik, el-Bâtın, ez-Zâhir isimlerinden ve Rahman’ın nefesi ile sonsuz kelimelerden kaynaklanır. Şöyle der: ‘Onun genişliği her şeyi bilmesidir. (…)” (s. 27)

“Rahman’ın nefesinden on dokuzuncu tevhit, ‘Senden önce gönderdiğimiz peygamberlere ‘benden başka ilah yoktur, bana ibadet edin diye vahyettik’ (el-Enbiya, 21/25) âyetinde dile getirilen iktidar ve tarif tevhididir. Bu tevhit, benlik tevhidinin bir kısmıdır ve şaşılacak bir tevhittir. Böyle bir şey ‘tariz’ diye isimlendirilir. Yani, sen de sana söylenen gibi ol. Sana söylenen, senden önceki peygamberlere söylenendir. (…) Âyette ibadet zikredilmiş, belirli ameller zikredilmemiştir. Çünkü Allah ‘Her biriniz için belli bir şeriat ve yöntem belirledik’ (el-Maide 5/48) buyurur. Bu, amellerin belirlenmesidir.” (s. 29)

“Rahman’ın nefesinden yirmi yedinci tevhit, ‘ O sizin Rabbinizdir, mülk O’na aittir, başka ilah yoktur, nasıl yüz çevirirsiniz?’ (ez-Zümer 39/6) âyetinde dile getirilen işaret tevhididir. Varlıkta Allah’tan başka işaret edilen yoktur. ‘Nasıl döndürülürsünüz!’ (ez-Zümer 39/6) İşaret, ancak işaret edende meydana gelmiş yeni bir durumdan kaynaklanabilir. Bununla birlikte o şey kendiliğinde meydana gelmemiş olabilir. (…)” (s.39)