Prof.Dr. İsmail Kara‘nın RESİMLİ CUMHURİYET DİN KİTABI (DERGÂH Yayınları, 1. Cild, 1. Baskı Aralık 2023) SUNUŞ başlıklı bölümden alıntılama yoluyla bazı değinmelere ve vurgulamalara yer verilecek.

“Müslüman Türklerin Anadolu’yu vatan edinmelerinin tarihi açısından bakıldığında bir asırlık bir Cumhuriyet çok uzun bir döneme işaret etmez. Fakat meseleye böyle bakmak herhalde eksik ve yanıltıcı olur. Osmanlı Devleti’nin Birinci Cihan Harbi’nin sonunda adeta her bakımdan tükenişinin akabinde Millî Mücadele’nin varlık alanına çıkması /çıkabilmesi ve bu ‘oluş‘ sırasında Ankara’da yeni bir devletin teşekkülü, bunun zorlukları ve başarıları zaviyesinden bakıldığında bir asır mühim ve önemli bir devire ve tecrübeye işaret edecektir. Bu sebeple de bir asır ‘kendi‘ yakın tecrübemizin bir parçası olarak bütün kuvvet ve zaaflarıyla ele alınmayı ve soğukkanlılıkla değerlendirilmeyi hak eden bir zaman kesitidir.”

(…)

Bu çalışmanın yapmak istediği de bugünü ve geleceği hesaba katarak Cumhuriyet devrini, geniş manâda din, İslâmiyet ve Müslümanlık merkezli olarak, bu alanlara ilişen laiklik anlayışları ve politikalarını, Cumhuriyet inkılaplarının hem mevzuat hem de uygulama itibariyle zorlu hikâyelerini, sekülerleşme istikametinde değişen tarih, kültür, dil, hukuk ve düşünce meselelerini, Diyanet İşleri Başkanlığı’nı ve din anlayışını, verdiği din hizmetlerini, eğitim sistemini ve bunun içinde ‘din eğitimi‘ni, cemaat ve tarikat yapılarını, yeni dinî grupları, din eğitimi kurumlarını, Din Derslerini, irtica edebiyatını, İslâm dünyası ile inişli-çıkışlı ilişkileri, siyaset kurumunun ve siyasî aktörlerin, asker-sivil bürokrasinin, üniversitenin, aydınların, basının dinî konulara yaklaşımlarını, mütedeyyin aile kızlarının eğitimin ve hayatın her kademesine katılma isteklerinin ortaya çıkardığı tesettür-başörtüsü hadisesini, Halk Müslümanlığının tezahür biçimlrini ve onun çeşitli yollarla bastırılmasını, Alevîliği, tarihi / tarihî mirası ve eserleri hesaba katmayan yeni şehirleşme ve yeni cami mimarisi örneklerini, dinî yayınları…, nihayet bunların hepsiyle alakalı olarak dindar-mütedeyyin insanların karşı karşıya kaldıkları meseleleri anlama biçimlerini ve siyasî merkeze karşı destek, muhalefet ve mücadele tarzlarını…, bütün bu süreçlerin içinden geçen biri olarak bir daha ele almak, tasvir, tahlil ve tenkit etmektir.

Bu maksatlarla yola çıkan elinizdeki çalışmanın bazı husûsiyetleri ve istisnâîlikleri de var. Bunlardan biri konuyla alakalı bütün meseleleri birbiriyle irtibatlı olarak, bir bütünlük içinde ve eğitimli herkesin rahatlıkla okuyabileceği bir tarzda 70 başlık altında, maddeleri hayli uzun tematik bir ansiklopedi gibi ele alan ilk çalışma olmasıdır. İkincisi 30 yıldan fazla bir zamandır derlemeye çalıştığım bu sahanın görsellerini (fotoğraf, karikatür, çizim, belge, resim, mabetlere-evlere-dükkanlara asılan levhalar; yazışma, kitap ve broşür kapağı, hat istifi, gazete ve dergi kupürü, Halk Müslümanlığı unsurları, hanımların bez üzerine örerek yaptığı şekil ve yazılar, afiş-flama-kartpostal-pul- efemera-propaganda malzemesi-el ilanı ve duyurular, beyanâme, reklam tasarımlarını…) önemli ve açıklayıcı bir kaynak olarak kullanmak ve teknik bilgiler eşliğinde tafsilatlı alt yazılarla yorumlamak, din ve laiklik meselelerini, siyasî merkezin bakış ve icraatını, muhalefet ve tepkileri, karşı hareketleri ve direnç noktalarını, siyasi ve kültürel hayata yansımalarını aynı zamanda görseller üzerinden okumaya çalışmaktır. Bu da kitap hacminde ilk defa yapılmaktadır.

(…)

İlk asrını geride bıraktığımız Cumhuriyet devrinin dinle, İslâmiyetle, Müslümanlıkla, mütedeyyin insanlarla olan hayli problemli ve zor ilişkilerini, alış verişlerini; buna karşılık muhataplarının tektip olmayan anlayış ve davranışlarının hikâyesini, bizim / kendimizin bir parçası ve tecrübeler hazinesi olarak her türden görseller eşliğinde takip etmek size, muhataplardan biri olarak Türk insanına düşüyor.

Bakalım neleri hatırlayacak, hangi kanaatlere ulaşacak, nasıl bir değerlendirme yapacaksınız? Gayret bizden tevfik elbette O’ndandır. Bulgurlu, 6 Aralık 2023 İSMAİL KARA