Tam adı El-İnsânü’l-Kâmil fî Ma’rifeti’l-Evâhiri ve’l-Evâil olan eseri yayına hazırlayanlar merhum Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın, Ekrem Demirli ve Abdullah Kartal‘dır. Eser İz Yayıncılık‘tan çıkmış olup, elimdeki kitap 4. baskı’dandır (2015). Bu kitaptan aktaracağım sözleri, o sözlerdeki bazı kelimelerin yerine günümüzde yaygınca bilinen karşılıklarını koyarak ya da parantezle vererek ifade edeceğim.

“Bu kitabda öyle esrâr (sırlar) üzerine tenbîhatta bulunacağım ki, hakikat ilmi vâzıı (koyucusu) o esrârı hiçbir kitaba dâhil etmemiştir. Tabii bu esrâr, marifet-i Hakk’a ve mülk ve melekût âlemlerini marifete dâirdir.” (s.32)

“Ey kitabımı mütâlaa eden zât! Seni tek yöne bakma ile çok yönlerden perdelemiş olanların vartasından çıkarmak ve bu kitapta benim lisanım üzerine, Cenâb-ı Hakk’ın icrâ ettiği sözleri iyi idrâk ederek doğru yolu bulup olgun bir hâle erişmeni kolaylaştırmaktır amacım. Tevfik (uygunlaştırma) Allah’tandır.” (s. 36)

“Zâtına bak, istersen ‘ene=ben’ itibariyle, istersen ‘ente=sen itibariyle; orada küllî (tümel) hakikatten başka bir şey yoktur. Bir olan ve ortağı olmayan Allah’ı tesbîh ederim ( ulularım).” (s. 40)

“Hakk’ı tenzîh et (kusur, eksik ve noksan yakıştırma O’na); tenzih Hak için zorunludur, zât’ı itibariyle. (…) İlâh, hiçbir zaman ‘kul’ değildir. Sonlu zâtın gayri olan ilâhî Zât’da tenâhî (sona erme) yoktur. (…) (s. 51)

“Kâinât, mütenâhîlerden müteşekkil (oluşan) bir nâ-mütenâhîdir.” (A.Mecdi) (s.51)

“Hak Sübhânehû ve Teâlâ hazretlerine marifetin yolu, isimleri ve sıfatlarındandır.” (s. 62)

“Vücûdî (varlıkla ilgili) hakikatlerin hepsine ve o hakikatleri mertebelerinde hıfza (korumaya) ‘ulûhiyet’ derler. ‘Varlık hakikatleri’ tabiriyle mazharlar (zuhur yerleri) ile zâhirin (görünürün) hükümlerini, yani Hak ile halkı kasd ediyoruz.” (s. 80)