“Zîrâ bu beşerî kesîf varlığın birçok yerilmiş vasıfları vardır. Her ne kadar hakîkatte bunların senden zuhûru ilâhî isimler eserlerinden ibâret ise de, mâdemki senin ortada bir yoğun sonraki varlığın vardır ve bunların cümlesinin o varlığa ilişkinliği apaçıktır ve Hak, zât bakımından, bunların hepsinden münezzehdir; şu halde senden yerilmeye lâyık vasıflar ve fiiller sâdır olursa, ‘Bunlar Hakk’ındır, deme; benimdir de!‘ Ve eğer kerem ve atâ (bağış) ve rahmet gibi övülesi vasıflar ve fiiller sâdır olursa / bâtının olan Rabb’ini nefsine siper edip ‘Bunlar Hakk’ındır, de!‘ Zîrâ bunlar ilâhî ahlâktandır. Ve biz bu ahlâk ile ahlâklanmağa memuruz. Nitekim buyrulur: Allah’ın ahlâkıyla ahlâklanınız. Ve Hak Teâlâ bize şu âyetle (Nisâ, 4/79) yani ‘Sana iyilikten bir şey isâbet ettikde, Allah’dandır; ve fenalıktan bir şey isâbet eyledikde nefsindendir” âyet-i kerîmesinde bu edebi ta’lîm buyurdu. Eğer böyle yapacak olursan, yani kevn varlığında sâbit olan zemm ve hamdden, zemde nefsini Hakk’a siper; ve hamdde Hakk’ı nefsine siper edecek olursan, âlim olan kimselerin edîblerinden (terbiyeli, zevk sahibi) olursun. Nitekim Âdem (a.s.) kendisinden sâdır olan zelleyi (küçük günahı), hâl hakîkatini ârîf (bilir) iken, kendi nefsine isnâd edip ‘Rabbenâ zalemnâ enfüsenâ‘ (A’râf, 7/23) buyurdu. Ve zellede nefsini Rabb’ine siper saydığı için, mahzâ (sırf) bu edebi sebebiyle makbûl oldu. Ve İblîs ise Hak’la münâzaa edip (çekişip), edebi terk ettiği için matrûd (kovulmuş) ve lanetlenmiş oldu.

” (…) Birini gıybet ettiği için kınadığınızda size şu karşılığı verebilir: ‘Ama gerçeği söylüyorum!‘ Bu itiraza ‘eğer gerçek olmayan bir şeyi dile getirseydin bu yaptığın gıybet değil iftira olurdu” şeklinde cevap verilebilir. Yani Müslümanlık bize birlikte yaşamağı şartların bütün elverişsizliğine rağmen bir şenliğe dönüştürmeği öneriyor. Batılı düsturlarla yaşamağı kuralın doğruluğunu doğrunun insâniliği karşısına koymağı reddettiğimiz için reddediyoruz.” (KEM SÖZ SAHİBİNE AİTTİR başlıklı İSMET ÖZEL’in yazısından)

“Neredeyiz, nereden nereye bakıyoruz? Bu suâl hangi hükmü vereceğimiz söz konusu olduğunda bizi tereddüt içinde bırakacaktır. Toplumun üst tabakasına mensup iseniz dünya meselelerinin tespiti ve hâl yolu hususunda yetkeye karşı cüretkâr olmanızda şaşılacak bir şey yoktur. Nitekim Lord Bertrand Russell ancak toplumdaki mevkiinden bil-istifade söz ve davranış hürriyetinden yararlandığı için kendi ülkesinde hicvedilmiştir. Hakkında dava açılan bir Lord olunca iş tersine dönüyor. Yetke karşısında şöhreti her türlü densizliği yapmasına yetecek kadar yaygınlaşmış Oscar Wilde kendisine toplum önünde hakaret eden Lord hakkında bu sebepten ötürü dava açınca davanın görüldüğü mahkeme şikâyetçi İrlanda asıllı yazarı Reading zindanına kürek mahkûmu olarak göndermekte gecikmemiştir.” (AVRUPA’NIN DÜNYASI, DÜNYANIN AVRUPASI başlıklı İSMET ÖZEL’in yazısından)

“Türk hayatının kalitesi günden güne düşüyor. Kaliteyi medeniyet mi, modernlik mi, kapitalizm mi yoksa emperyalizm mi düşürüyor? Acaba medeniyet, modernlik veya çağdaşlaşma, kapitalizm, emperyalizm kendi başlarına ele alınacak hususlar mıdır, yoksa elimizdeki imkân her birini ancak birbirleriyle kurdukları münasebet sayesinde kavrama gücümüzden mi doğmaktadır? (…)” (TÜRK KAÇTIĞI DELİKTEDİR başlıklı İSMET ÖZEL’in yazısından)

“Benim çocukluğumda ‘eski yazı‘ denilen şeye günümüzde Osmanlıca deniyor. Acaba Selçuklular da Osmanlıca mı yazıyordu?”

“Biz Türkler İslamlaştırdığımız sahayı hükmümüz altında tutmaktan daha ileride bir tavrı benimsemedik. Tarihimiz Batılılaşmanın her türlü darbesiyle yaralıdır.”

“Bizim üzerimizde tahsil hayatımız boyunca bugünkü sınırlarımızın Mîsâk-ı Millî sınırları olduğu zannı uyandırıldı. Dolayısıyla vatan müdafaasından şimdiki hudutlarımızı savunma anlamı çıkardık.”

“Türk düşüncesi diye bir düşünce yürüteceksek kalın Türklerin Avrupa’nın hem yabancısı ve hem de düşmanı olduğunu bilerek yürütmek zorundayız.”

ÖMER TÜRKER‘in Metafizik ve Gayb başlıklı yazısından (2 aylık düşünce dergisi Teklif, Sayı 4 / Temmuz 2022) yapacağım bazı alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Metafiziğin bir disiplin olarak kısaca kapsamı hakkında bilgi: Metafizik üç temel kısımdan oluşur. Birincisi, umûr-ı âmme veya ontoloji olarak adlandırılan varlığın genel durumlarının ele alındığı kısımdır. Varlık, yokluk, imkân, zorunluluk, imkânsızlık, tümellik (küllîlik), tikellik (cüz’îlik), illiyet (nedensellik) gibi meseleler bu kısımda ele alınır. Bu kısım, metafiziğin kapsamına giren tüm nesnelerle yani mevcutların tamamıyla ilgili olup esas itibariyle insan aklına çeşitli yollardan gelen veriler üzerinde tefekkür edilmesiyle inşa olunur. Diğer deyişle bu kısımda mantıksal tahliller yoğun olarak görülür. Zira algılar zorunluluğu, imkânsızlığı, tümelliği, tikelliği veya nedenliği vermez. (…) Umûr-ı âmme kapsamına giren meseleler, belirli bir nesne olarak algıya konu olmadığından saf nazarî olarak idrak edilirler. (…) Metafiziğin ikinci kısmı, fizik ve matematik bilimlerin ilkelerinin temellendirildiği kısımdır. (…) Metafiziğin üçüncü kısmı, Tanrı’nın zâtı, sıfatları, âlemle ilişkisi ve ayrık (ruhanî, aklî) mevcutların incelendiği teoloji veya ilm-i ilâhî olarak adlandırılan bölümüdür. (…) İnsanın bilme çabalarının bütününün nihai amacı, Tanrı’yı bilmektir. (…) Metafiziğin en değerli hükmü, ‘Tanrı vardır‘ cümlesinde dile gelir. (…) Muhakkik bir filozof veya kelâmcı, ‘Tanrı vardır‘, ‘Tanrı âlemi var etmiştir‘ gibi hükümleri aksi alınamaz bir kesinlikle kavradığını düşünür. Bu, aklın hakikati temâşâsından kaynaklanmalıdır.

Metafiziğin üçüncü kısmı Tanrı’nın zâtı, sıfatları, âlemle ilişkisi ve ayrık (ruhanî, aklî) mevcutların incelendiği teoloji veya ilm-i ilâhî olarak adlandırılan bölümüdür. İşte metafizik ile gaybın karıştığı en önemli meseleler bu alanda ortaya çıkar. “

İsmet Özel‘in “ÜÇ ZOR MESELE Teknik- Medeniyet-Yabancılaşma ( TİYO, Eylül 2014 II. Baskı) kitabının, bu yazının da alıntı olarak başlığını oluşturan bölümünden yapacağım birkaç alıntılama bu yazıyı oluşturacak.

“Kierkegaard, ‘Felsefe hayatın memeleri kurumuş süt anasıdır, eğitir ama emzirmez.‘ demiş. Peki, içinde yaşadığımız teknolojik medeniyetin eğitmeyen ama emziren süt anası nedir? Bilim olmasın? Eğer hayatı bugün içinde bulunduğumuz yapı dolayısıyla anlayacak olursak, bu ezici mekanizmanın mürebbiyesinin (terbiye edicisinin) felsefe, süt anasının bilim, gerçek anasının ise sanat olduğunu anlayabilmemiz büyük bir aydınlık sağlamayacak bize. Hatta sanatın, bilimin ve felsefenin görev yerlerini değiştirmiş olmaları da büyük bir anlam taşımayacak.

Gerçekten, insanın kâinattaki yerini akıl sahibi üstün varlık olarak kavrayan görüş, yani hümanizm, felsefeye, bilime ve sanata birbirine benzeyen görevler yükleyecek, birini diğerinden üstün tutarken, paha biçilmez olarak kabul ettiği insan denilen mahlûkun çeşitli yönlerini övgüye değer unsurlar saymak sûretiyle hesaba katacaktır.

“Din ile tarih arasında karşılıklı bir ilişki dikkati çeker. Tarih, bir yandan tarihi, dinî tecrübenin gerçekleştiği, yaşandığı, kutsalın kendisini ifade ederek tezahür ettiği bir süreç olarak ön plana çıkarken bir yandan da dinin hakikat mesajının kendisine kazandırdığı anlamla kutsallaşır. Bu doğrultuda üstün güç tasavvuruyla birlikte dinî tecrübenin temelinde yer alan kutsal, hem tarihte tezahür eden bir fenomen hem de tezahür ettiği zaman dilimini kutsallaştıran bir özellik taşır.

Böylelikle dinî söyleme yönelik içeriden bir bakışla yani dinin kendisinden, kendi referanslarından hareketle dinin tarih algısı zaman ve mekân boyutunda tecrübe edilen kutsal tasavvuruyla iç içedir. Bu bağlamda tarih kutsalın tezahür ettiği zaman ve mekâna dair sürecin ifâdesidir. Mircae Eliade’ın hiyerofani şeklinde kavramsallaştırdığı kutsalın tezahürü ilgili zamanın ve mekânın da kutsallaşmasını sağlar. Bu şekilde dinî söylemde zaman ve mekân profan (dine kayıtsız) bir yapıdan uzaklaşır ve kutsaldan ayrılmaz bir karaktere bürünür. Dolayısıyla kutsalın tezahür ettiği bir süreç olarak tarih, din açısından kutsal bir zaman dilimi olarak algılanır.