Mevlânâ Celâleddîn Rûmî‘nin FÎHİ MÂ FÎH isimli eserinin (Tercüme: Ahmed Avni Konuk; Yayına Hazırlayan: Dr. Selçuk Eraydın, İZ Yayıncılık, 8. Baskı:2009) birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar (ilki s.133’den olup bu yazının başlığını teşkil etmekte) oluşturacak bu yazıyı.

“İnsanlar sebeplere nazar ederler ve işleri o sebeplerden bilirler. Hz. Mevlânâ’ya göre sebepler bahânedir ve işi gören başkasıdır. Halk sebepleri, ârifler ise müsebbibi (sebep olanı) görürler; zîrâ mutlak fâil Allah Teâlâ’dır. (…) Hz. Mevlânâ’ya göre ‘Ene’l-Hakk‘ın manâsı, ‘hareketler Hak’tandır‘ demektir.”

“Biz yoklarız; ve bizim varlıklarımız da yoktur. Sen, fânîleri gösteren mutlak bir varlıksın” (Hz.Mevlânâ; Mesnevî’sinden)

“Rızkın peşinde koşmayıp Rezzâk’ın (rızık verenin) peşinde koşmak, insanın hareketlerinin Kur’ân’a göre tanzimini sağlar. Mülkün sâhibi olan Allah kulu için ezelde ne takdir etmişse, ziyade ve noksansız olarak ona ulaşır.”

“Böylece elinizden çıkana üzülmeyiniz ve Allah’ın size verdiği nimetlerle sevinip şımarmayınız. Çünkü Allah kendini beğenip böbürlenenleri sevmez.” (Hadîd, 57/23)

“Hırs kördür, insanların ayıbını inceden inceye görür ve mahalle mahalle söyler.” (Mesnevî’den)

“Ham ervâh (ruhlar) olanlar, pişkin ve yetişkin zevâtın hâlinden anlamazlar. O halde sözü kısa kesmek gerektir vesselâm.”

“Hakk’ın nûrundan yanmağa sabr etmeyen ve ictihâd (gücü yettiği kadar çalışma) göstermeyen adam, adam değildir. İdrâk olunan her şey Hak değildir. Âdem odur ki, ictihâddan uzak kalmayıp bî-ârâm (rahatsız) ve bîkarâr (kararsız) olarak Hakk’ın Celâl nûrunun etrafını devr eyliye. Ve Hak odur ki, âdemi yakıp yok ede ve hiçbir akıl onu idrâk edemeye.”

“İlm ile buldu melek neşv ü nemâ / Cehl ile oldu behâyim peydâ / İlm ile cehl arasında hayrân / kaldı da şaştı zavallı insan.”

“Hak ve bâtılda çok yemin eden değersiz kimselere itaat etme.” (Kalem, 68/10)

“Ancak kalb huzuru ile namaz olur.”

“Allah ile oturmak isteyen, tasavvuf ehli ile birlikte otursun.”

“Dünya hayatı ancak bir oyun ve bir eğlencedir.” (Muhammed, 47/36)

“Takdîr-i İlâhî’yi bilmez, kul eder tedbîr / Meşhur meseldir bu, tedbiri bozar takdîr.”

“Allah kişi ile kalbi arasına girer.” (Enfâl, 8/24)

“Baş odur ki onda bir sır ola. Yoksa bin baş bir pula değmez.”

“Eğer bir kimse biz söylerken uyursa, bu uyku gafletten değil, belki emniyyetdendir.”

“Her kimin ki on tane gamı olup, bunlardan bir tanesi olan din gamını çeke, Hak Teâlâ dokuzunu onun çabasına hâcet kalmaksızın rast kılar.”

“Dünya uyuyan kimsenin rüyası gibidir.”