M. Şükrü Hanioğlu‘ nun dünkü yazısını okurken öğrendim öldüğünü. “Bernard Lewis’in ikili mirası” idi o yazının başlığı. Bununla, bir yanıyla onun bir akademisyen olarak önemli gördüğü eserlerini ve diğer yanıyla başta Ortadoğu olmak üzere bölgeler ve uluslar arası siyasette etkili oluşuyla birlikte ortaya çıkan doktrinini kasd ettiği anlaşılıyor. Beş cümle seçtim söz konusu yazıdan, onları alıntılıyorum.

“Golda Meir’e kahvaltıda Enver es-Sedat ile yakınlaşma önerisinde bulunan, Şah Muhammed Rıza Pehlevi’ye “din toplumundan seküler yapılanmaya dönüşürken İranlılık aidiyetini güçlendirmesini” tavsiye eden, Henry Martin Jackson, Dick Cheney, Donald Rumsfeld, Condoleezza Rice benzeri siyasetçiler ve Başkan George W. Bush’u derinden etkileyen Lewis; ABD’nin yeni Ortadoğu siyasetinin belirlenmesi, “medeniyetler çatışması” benzeri kavramsallaştırmaların işlevselleştirilmesi ve Irak’ın işgali benzeri kararların alınmasında da öncü rol oynayan bir kişilik olmuştur.“

“Lewis, Ortadoğu tarihi üzerine sahip olduğu birikimi siyasete dönüştürerek sert siyasal pozisyonlar almış ve ve “Neocon” olarak kısaltılan “Yeni Muhafazakârlık Hareketi”nin Ortadoğu tasavvurunu şekillendirmiştir.“

“Parlamenter demokrasinin İngiltere dışındaki toplumlara, örneğin Fransa’ya dahi uygun olmadığını düşünen Lewis, “Müslüman Doğu” için en anlamlı seçeneğin “Batı vesayeti” altında sekülarizme yönelmek olduğunu savunuyordu.“

“Lewis, derin tarih ve dil bilgisi nedeniyle, Edward Said ile giriştiği tartışmanın tüm ayrıntılarında “üste” çıkıyor; buna karşılık, “Oryantalizm”i anlamayı “reddetmesi” nedeniyle konunun özünde “ahlâkî üstünlük”ü muarızına terketmek durumunda kalıyordu.“

“ Ortadoğu’da taviz verilmesini Hitler’e yönelik Chamberlain siyasetine benzeten Lewis, bunun yerine “müdahale,” “güç kullanımı,” “saygı ve korku duyulmasını sağlama” ve bölge halklarının “Batı vesayeti” altında “sınırlı demokratik idare”ye kavuşturulmasını öneriyordu.“

https://www.sabah.com.tr/yazarlar/hanioglu/2018/05/27/bernard-lewisin-ikili-mirsi