Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi-II’den (s. 84) alıntılar: Bî-hodluk bulut gibi olan kuyûd-i beşeriyye-i zulmânîden kurtulmaktır.

“Ey iyi şeyi isteyen kimse! Bî-hodluk bulut gibi olan kuyûd-i beşeriyye-i zulmânîden kurtulmaktır. Sen bundan halâs olduğun vakit, rûhâniyyetin kamer kursu (ayın görülen yüzü) gibi pertev-nisâr (ışık saçan) olur. Fakat ey telvîn sahibi olan sâlik! (telvîn: boyanma) Mücâhede ile def’ ettiğin nefsânî vasıflar bulutu tekrar geldiği vakit, rûhâniyyet nûru zâil olup, ay gibi olan o rûhânniyetten bir hayâl kalır. İşte o rûhâniyyetin nûru, beşeriyyet bulutunun perdesinden zaîf olup şerîf bedr iken bir hilâle döndü. Nasıl ki önüne bir bulut ve kesîf toz gelen ay hayâl gibi görünürse, bu kesîf cismimizin bulutu da, bizi hakîkatimiz olan rûhâniyetimiz ve onun hakîkati olan Hak hakkında hayâl-endîş (hayâlci) kıldı. Ve hattâ bu kesâfet yüzünden ba’zılarımız, öyle rûhâniyyet ve ulûhiyyet gibi şeyler var olmadığını bile iddiaya kıyâm edip fâsid hayâllere düştüler. Bizim mâh-ı rûhumuzun (ruh ayımızın) hakîkatı olan Hak Teâlâ hazretleri beşeriyyet ve nefsâniyyet bulutlarının vasıflarının bize düşman olduğunu Kur’ân ile ve Resûl lisânı ile haber verdi. Nitekim kendi nefislerine mübtelâ olup Hak’tan bi’l-külliyye (büsbütün) perdeli olan küffâr (kâfirler) hakkında Kur’an-ı Kerîm’de “Ey iman edenler! Düşmanlarımı ve düşmanlarınızı dostlar edinmeyin. Siz onlara sevgi gösteriyorsunuz. Oysa onlar Hak’tan size geleni (Kurân‘ı) inkâr ettiler. (Mümtehine, 60/1) Bu ihbâr da O’nun lutfudur. Bulut gibi beşerî vasıflardan ve toz gibi olan tabiî hükümlerden ay gibi olan rûhun ferâgati vardır. Çünkü onun medârı bu kesîf tabiat âlemi değil, belki latîf ruhlar âlemidir. Bu nefsânî sıfatlar bizim rûhumuzun düşmanıdır. Çünkü ay gibi olan Hak ve hakîkati gözümüzden gizler.