FÎHİ MÂ FÎH ‘in (Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’ nin eseri, Tercüme : Ahmed Avni Konuk, Hazırlayan : Dr. Selçuk Eraydın, İZ Yayıncılık, 8. Baskı, 2009) KIRKÜÇÜNCÜ FASIL’ının birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Bir mahalle sefer etmek azminde bulunan herbir kimsede birtakım ma’kul düşünceler peydâ olup der ki: “Eğer oraya gidersem, birçok işler müyesser olur ve ahvâlim nizam-pezîr olup; dostlarım sevinir; düşmanlarıma gâlib olurum.” İşte onun düşüncesi budur. Hak Teâlâ’nın maksûdu ise başka şeydir. Bu kadar tedbirler ile sefere çıktıktan sonra düşündüklerinin birisi bile murâdına göre müyesser olmaz; bununla beraber yine kendisinin tedbîr ve ihtiyârına i’timâd eder. Beyit: Nazmen tercüme : “Takdîr-i İlâhî’yi bilmez; kul eder tedbîr / Meşhur meseldir bu, tedbîri bozar takdîr.”

Bu hâl şuna benzer ki, bir kimse rü’yâsında bir şehirde garîb olduğunu ve orada hiçbir âşinâsı bulunmadığını görüp, hayrette kalır. Ne kimse onu tanır, ne de o kimseyİ. O adam, “Hiçbir bildiğim ve ahbâbım bulunmayan bu şehre niçin geldim?” diye gama düşer ve hasret çeker ve elini eline vurup dudağını ısırır. Uyandığı vakit ne şehri, ne de adamlarını görür. / Bu gam ve teessüfün fâidesiz olduğunu anlayıp o hâlden nâdim olur ve o dakîkalarını zâyi’ olmuş bilir. Bir başka def’a yine uykuya varıp tesadüfen kendisini böyle bir şehirde görür: o şehre geldiğinden ötürü gam ve gussa çekmeğe başlar. Hiç düşünüp demez ki, “ben yakaza hâlinde bu gamdan nâdim olmuş ve beyhûde rü’yâ ve fâidesiz olduğunu bilmiş idim”. Şimdi yine böyledir. Halk, azim ve tedbirlerin bâtıl oolduğunu ve hiçbir işin kendilerinin murâdı üzere meydana gelmediğini yüzbin kere görmüşlerdir. Hak Teâlâ onlara bir nisyân musallat eyleyip, bunların cümlesini unuturlar ve kendi düşünce ve ihtiyârlarına tâbi’ olurlar. “Allah kişi ile kalbi arasına girer.” (Enfâl, 8/24)