Metafizik bir ilim ise onun da diğer ilimler gibi konusu, ilkeleri ve meseleleri olmalıdır. Metafizik’in konusu, ilkeleri ve meseleleri nelerdir?

İbn Sînâ Metafizik’in konusunu genişçe ele alır ve öncelikle şunu sorar: Tanrı’nın varlığı bu ilmin konusu olabilir mi? (dipnot: İbn Sînâ, İlahiyat, s. 5-6. ) O’na göre Tanrı’nın varlığı bu ilmin konusu olamaz. Çünkü bir şeyin bir ilmin konusu olabilmesi için kabul edilmiş olması şarttır. Ardından İLİMDE KABUL EDİLMİŞ O ŞEYİN halleri ARAŞTIRILIR. ŞÖYLE DER: “HAKK’ın varlığının BU İLMİN KONUSU OLMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR. Çünkü HER İlmin KONUSU, O İLİMDE VARLIĞI KABUL EDİLMİŞ BİR ŞEY OLMALIDIR Kİ, O KONUNUN HALLERİ ARAŞTIRILIR. İlah TEÂLÂ’NIN VARLIĞI İSE bu ilimde müsellem (teslim olunmuş) bir şey değildir; aksine o, bu ilimde talep edilen bir şeydir. (İBN SÎNA, ilahiyat, s.5-6) O halde İbn Sina’ya GÖRE, Tanrı’nın VARLIĞI metafizik’in KONUSU olarak kabul edilemez. Bir ŞEYİN BİR İLMİN KONUSU DİYE İSİMLENDİRİLEBİLMESİ İÇİN O ŞEYİN İLİM MENSUPLARI TARAFINDAN KABUL EDİLMİŞ OLMASI ŞARTTIR. tanrı’nın varlığı herkes tarafından kabul edilmiş bir şey olmadığına göre METAFİZİK’İN KONUSU TaNRI’NIN VARLIĞI DEĞİLDİR.

İBN SiNÂ ardından Metafizik’in KONUSUNU TESBİT EDER: Metafizik’in konusu, MUTLAK varlık, BAŞKA BİR ANLATIMLA VARLIK OLMASI bakımından VARLIK VE ONUN AYRILMAZ ÖZELLİKLERİDİR. Şöyle ki DOĞA VE MATEMATİK İLİMLERİNDEN HER BİRİSİ, MEVCUTLARIN ÖZEL BİR HALİNİ ARAŞTIRIR. Bu ilimlerden hiçbirisi, MUTLAK ANLAMDA BVARLIĞIN HALLERİ VE ONUN EKLENTİLERİNİ araştırmaz. İbn Sinâ’ya GÖRE MUTLAK ANLAMDA varlık VE ONUN HALLERİNİ ARAŞTIRAN BİR İLİM VARDIR VE O İLİM metafizik’dir. (dipnot: İBN Sinâ, en-Necât, II:47. bkz. İLHAN KUTLUER, İBN SÎNÂ, İBN SÎNÂ Ontolojisinde ZORUNLU VARLIK, s.69 vd.