KONEVÎ Metafizik’in meselelerinin ilkelerden ortaya çıkan şeyler olduğunu belirtir. “METAFİZİKTE MESELELER, ana-isimler ki onlar ilkelerdir- sâyesinde açıklanan bu isimlerin konularının hakîkatleri mertebeler, mevtınlar (yerleşip oturulan yerler); her kısmın hükümlerinin tafsillerinin KENDİLERİYLE OLAN İLİŞKİSİ ve bunun yeri; bu nisbet ve eserler ile ortaya çıkan vasıflar, özellikler, fer’î isimler gibi hususlardır..” (dipnot: Konevî, Tasavvuf Metafiziği, s.9 (Miftâhu’l-gayb, 4a). Burada belirttiği şeylerin ise temelde iki ana konuya râci olduğunu söyler. Bunlar, bir yandan Tanrı’nın âlem ile irtibatı, öte yandan âlemin Tanrı ile irtibatıdır. (Konevî, Tasavvuf Metafiziği, s.10 (Miftâhü’l-gayb,4b). Bu irtibatlardan BİLİNEBİLİR VE BİLİNEMEZ hususlar da Metafizik’in MESELELERİDİR. TANRI’nın MUTLAKLIĞI itibariyle ÂLEMle herhangi bir ilişkisinin olması mümkün değildir. Bu itibarla, DAHA SONRA DA belirteceğimiz gibi, TANRI HERHANGİ BİR ŞEKİLDE BİLGİMİZİN KONUSU OLAMAZ.

Konevî’nin gerek Metafizik’in konusunu ele alırken İFADE ETTİĞİ VE GEREKSE BURADA MESELEDEN SÖZ EDERKEN BELİRTTİĞİ BİR İFADESİ TANRI’NIN bu YÖNÜYLE DE Metafizik’in ÖNCE KONUSU, BUNA BAĞLI OLARAK DA MESELESİ OLABİLECEĞİNİ kabul ettiğini GÖSTERİR. Konevi KONU’DAN SÖZ EDERKEN “farklı oluşu bakımından Hakk’ı bilmek” DEMİŞTİ. HAKK’IN ÂLEMDEN FARKLILIĞI, 0’nun mutlaklık ve müstağnîlik yönüdür.

METAFİZİK’İN MESELESİNİN ÇERÇEVESİNİ ANLAMAK İÇİN öncelikle Tanrı- âlem İLİŞKİLRİNİN GENEL YAPISINI VE BU KONUDA KONEVÎNİN fikirlerini ele almak gerekir. TANRI’NIN ÂLEMLE İRTİBATI, bütün isim ve sıfatları kendinde toplayan ulûhiyet mertebesi açısından mümkündür. (dipnot: KONEVÎ ŞÖYLE DER: “Ulûhiyet, İRTİBAT VE MÜNÂSEBETİ (Allah ve âlem arasında) VAR EDER.” bkz. Konevî, Fatiha tefsiri, s.118 (i’câzül beyân, s.184)