“617/1220 yılındaki Moğol istilası esnasında, bazı servislerle beraber Hemedan’dan kalkıp Erbil-Musul üzerinden Anadolu’ya geçen ‘Necm-i Râzî’ veya ‘Necm-i Daye’ lakapları ile tanınan Şeyh Necmuddin-i Râzî, önce Kayseri şehrine yerleşerek orada Farsça meşhur eseri Mirsâdü‘l İbâd‘ı yazmaya başlayacak ve 628/1230 yılında Sivas’ta iken bu eserini tamamlayacaktır. Bu kitabının başında (s. 20-21), Anadolu’da irfan ehli için güzel bir ortam bulunduğunu şu sözlerle dile getirir: ‘Müslümanlar emniyet, asayiş ve huzuru Selçuklu hanedanının mübârek sancağının gölgesi altında buldular. Bu dindar padişahlar zamanında yapılan medreseler, zâviyeler, kervansaraylar, hastaneler, köprüler ve diğer hayır müesseseleri hiçbir devirde meydana getirilmemiş, âlimlere, zâhidlere ve halka gösterilen himaye ve şefkat, hiçbir zamanda bu derece olmamıştır.” (s. 10-11)

“Dâye Malatya’da iken Abbasî halifesinin elçisi olarak Konya’ya gitmekte olan Şeyh Ebu’l-Hafs Sühreverdî kendisiyle görüşmüştür. Konya’ya geldiğinde ise hem Mevlânâ hem de Konevî ile görüşür. Hatta Câmi’nin naklettiğine göre, o buluşmada namaz kılarken imamlığı Dâye yapmış her iki rekâtta da ‘Kâfirûn’ süresini okuyunca Mevlânâ Konevî’ye dönerek, ‘birini senin için diğerini de benim için okudu herhalde,’ diye latife yapmıştır. Dâye, yaklaşık otuz beş yıl Anadolu (Bilâd-ı Rum) topraklarında yaşamıştır ki bu az bir süre değildir.” (s. 11)

“Selçuklu sultanlarının meşayıha olan hürmeti tıpkı bir şeyh-murid ilişkisi gibiydi. Mesela I. Gıyaseddin Keyhüsrev (ö. 1211) ikinci kez tahta geçer geçmez ilk iş olarak Şam’a gitmiş olan Şeyh Mecdüddin İshak’i yanına çağırarak hem en önemli danışmanı hem de çocuklarının hocası yapmıştır. (…) Bu şeyh Mecdüddin, Sadreddin-i Konevî’nin babasıdır, aynı zamanda Şeyhü’l-Ekber ünvanıyla maruf olan Muhyiddin İbn Arabî’nin dostudur. Vefatından sonra oğlu Sadreddin’in yetiştirilmesini dostu İbn Arabî üstlenecektir ki bu olay aslında ‘Ekberiyye’ fikirlerinin hem Anadolu hem İran coğrafyasında yaygınlık kazanmasının başlangıcıdır.” (s. 11)

“Sadreddin-i Konevî, şeyhinden gördüğü bu eğitim neticesinde Aksaraylı Kerimeddin Mahmûd’un, ‘Selçuk ülkesinin şeyhülislamı, bütün zamane şeyhlerinin, bilginlerinin en seçkini ve devrinin ikinci İmam-ı Âzam’i sayılırdı. Kendisine sultanlar dîvânında Arap ve Acemin halifesi diye hitap ederlerdi’, dediği şahıs olacaktır.” (s. 11-12)

” 602/1205 yılının başında kendisini Konya’da gördüğümüz İbn Arabî, burada Şeyh Evhadüddin Kirmânî ile de görüşecek ve Risâletü’l-envâr, Kitâbu’l-Azame ve Emru’l-Muhkem gibi risâlelerini burada yazacaktır. İbn Arabî, biraz merkezden uzak, tam bir ilim-irfan merkezi durumunda olan Malatya’ya da gelerek bu şehirde beş yıl kadar kalır. 612/1215 yılının Ramazan ayını Sivas’ta geçirir ve oradayken bir rüya görür. Malatya’ya döndüğünde bu rüyasını bir mektupla Sultan İzzeddin Keykavus’a Antalya’yı fethedeceği müjdesi olarak bildirir. Fakat kâfirlere karşı biraz gevşek bulduğu Sultan’ı, daha dikkatli olması konusunda da uyarmadan edemez. Gerek Selçuklular döneminde gerekse daha sonraki Osmanlılar döneminde Anadolu’da gelişen tasavvufî düşünce ve akımlar, büyük oranda hep İbn Arabî’nin fikirlerinden tesirler almışlardır. Onun eserleri sadece dergâhlarda değil medreselerde ve hatta saray odalarında okunur olmuştur. (…) (s.12) “