Bir adamın ‘Bu işi sen başkasına danış; çünkü ben senin dostun değilim’ demesi

“Adamın biri, bir türlü karar veremediği bir konu hakkında kat’î karara varmak, tereddütten kurtulmak için birisine danışarak onun fikrini almak istedi.

Danışmak istediği kişi dedi ki: Bana güvenerek, bana danışmak için başvuruşun hoşuma gitti. Ama ben senin dostun değilimki! Sen benden başkasını bul da danışacağını ona danış!

Ben sana düşmanım bana danışma! Düşmanın vereceği akıl ile başarıya ulaşılmaz!

Git sana dost olan birini ara! Dost, şüphe yok ki, dostun hayrını ister!

Ben düşmanım; benim gibi birisinden sana fayda gelmez! Ben eğri büğrü yürürüm sana düşmanlık ederim!

Dostlarla oturan kişi, külhanda bile olsa gül bahçesinde oturuyor sanılır.

Fakat bahçede düşmanla beraber oturan kişi, külhanda oturuyor gibidir!

Aklını başına al da, benliğe kapılarak dostu küçük görme, onu incitme ki, o dost sana düşman olmasın!

Senin sevdiğin Rabb’inin yarattığı bütün mahlûkata (insanlara, hayvanlara, bitkilere), ya Allah rızası için, ya da kendi canının rahat etmesi, huzur içinde yaşaması kasdıyla iyilikte bulun, onları sev!

Böyle yap da, gözün her şeyde dostu görsün; gönlünde ona buna kin besleyerek içini karartma, kendini çirkinleştirme!

Fakat birisine düşmanlık edince, ondan çekin; seni seven bir dosta git, ona danış!

Kendisine danışılan kişi dedi ki: ‘Benim eski düşmanım olduğunu bilirim. Fakat akıllı bir adamsın, bir ma’nâ erisin; aklın seni eğri büğrü gitmeye bırakmaz!

Hâlbuki kötü huyun düşmandan intikam almak ister; fakat akıl nefse vurulmuş demir bağ olur, onu bırakmaz!

Akıl nefsin üstüne yürürse, onun intikam almasına engel olur onu geri çevirir! Akıl, akıllı kişinin iyi ve kötü bütün işlerini ayarlayan bir polis, bir müfettiş gibidir!

Fakat bir şehir hırsızlarla, soyguncularla dolu olursa, ister polis bulunsun, ister bulunmasın müsâvîdir. Bir akıl bir vicdan da beden şehrini nefsin hevâ ve hevesinden ve şeytanın vesvesesinden koruyamazsa, onun varlığı ile yokluğu birdir!”