Dr. Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz’ün, başlığını alıntı olarak teşkil eden Derin Tarih’te (Sayı 165 /Aralık 2025) çıkan yazısının birkaç yerinden yapacağım alıntılamalar oluşturacak bu yazıyı.

“Sultan II. Abdülhamid hakkında 27 Nisan 1909 günü sabah saatlerinde Osmanlı Meclis-i Mebusanı tarafından verilen hal’ (tahttan indirme) kararı aynı gün Sultan’a Yıldız Sarayı’nda tebliğ edilir. Son Halife Abdülmecid efendi sonradan bu ânın resmini yapmış olup tablonun orijinali Dolmabahçe Sarayı’nda sergilenmektedir:

Sonradan, tebliğ heyetinde bulunan Meclis-i Mebusan’dan ve Ayan Meclisi’nden seçilen dört üye ve o sırada Sultan’ın güvenliğini sağlamak için görevlendirilen Miralay Galip Bey aynı sahneyi tekrar canlandırdılar ve bu anın fotoğrafı çekildi. Abdülmecid efendi, tabloyu işte bu fotoğraftan yola çıkarak 1912-17 yılları arasında yapmıştır. Tebliğ , Yıldız Sarayı’nın Küçük Mabeyn Köşkü’ndeki alt kat büyük salonda yapılmıştır ve tabloda heyet; bir kapının önünde görülmektedir. Kapının bir tarafında şömine ve üstünde ayna; diğer tarafında ise bir vitrin vardır. Günümüzde bu salonun ortasında büyük bir masa ve sandalyeleri bulunmaktadır ve tabloda bu sandalyelerden birkaçı görülebilmektedir. Ayrıca üstü aynalı şöminenin önünde iki kanatlı bir paravan dikkat çeker. Günümüzde bu paravan hariç diğer tüm malzemeler aynı şekilde ve aynı yerde bulunmaktadır. Abdülmecid Efendi’nin tablosundan yola çıkarak, Abdülhamid Han’a salonun neresinde hal’ tebligatı yapıldığı anlaşılabilmektedir.

Tabloda bir husus dikkat çekmektedir: Abdülhamid Han eli cebinde olarak tasvir edilmiştir. Abdülhamid Han’ın kızı Ayşe Osmanoğlu, hatıratında bu noktaya dikkat çeker ve BABASININ HİÇBİR HEYETİ ELİ CEBİNDE KARŞILAMADIĞINI, NE KADAR SIKINTILI BİR DURUM OLURSA OLSUN nezâketinden VE İLKELERİNDEN TAVİZ VERMEDİĞİNİ BELİRTİR. Abdülmecid Efendinin TABLOSUNDAN YOLA ÇIKARAK, ABDÜLHAMİD Han’a Salonun neresinde HAL’ TEBLİGATI YAPILDIĞI ANLAŞILABİLMEKTEDİR. Şadiye sultanın anlattığına göre Abdülhamid Han’a SALONUN NERESİNDE HAL’ tebligâtı YAPILDIĞI ANLAŞILABİLMEKTEDİR. II. meşrutiyet İLAN EDİDİKTEN SONRA, İLK İŞ OLARAK ABDÜLHAMİD HAN’I VE Yıldız Sarayı’nı KORUYAN MUHAFIZLARIN İŞLERİNE SON VERİLMİŞTİ. DARBE İLE TAHTINDAN İNDİRİLEN ABDÜLHAMİD HAN AİLESİYLE Çırağan sarayı’nda İKAMETİNİ İSTEDİĞİNDE, MECLİS KARARI MENFİ OLUR. OYSA sultan V. Murad TAHTTAN İNDİRİLDİĞİNDE Çırağan sarayı’na NAKLEDİLMİŞ VE BURADA YAKLAŞIK 28 YIL İKAMET ETMİŞTİ.