“Suâl: Madem ki her isim kendi sırât-ı müstakîmi üzerinedir; ve o ismin terbiyesi altında bulunan kimse de onun sırât-ı müstakîmi üzerinde yürür; şu halde böyle davetten ne fayda hâsıl olur?

Cevap: Davet Mudıll isminden Hâdî ismine; Câbir isminden Adl ismine; ve farklı farklı yollardan İhdinas-sırâtal müstakîm (Fâtiha,1/5) kerîm âyetinde beyân buyurulan ve yolların hepsini toplayıcı bulunan sırât-ı müstakîme, yani bu ‘zâtî tevhîd‘ ve Muhammedî mazhar (zuhur yeri) yolunadır. Daha açıkçası noksan yoldan kemâl yoluna davet olunur.

Şu hâlde her yürüyen Rabbin doğru yolu üzerinde yürür. Dolayısıyla bu yüzden onlar mağzûbün-aleyhim ve dâll değildir.

Çünkü mutî olsun, âsî olsun, mazharı oldukları isimler, bunları, kendilerine mahsûs olan yolda terbiye eder. Dolayısıyla mutî ve âsî hâs Rabbleri olan isimlerin gereği üzerine yürür. Ve halbuki tabiat gereği üzere yürüyen kimseye gazab olunmak tasavvur edilir değildir. Yani tâbi, metbû’un hükmü altında yürürse metbû ona gazab etmez. (…) Fakat hükümde özel Rabbine muhâlif olan diğer özel Rabbe nazaran o mazhar, ‘mağzûbün-aleyhim ve dâllîn‘ zümresindendir.

Meselâ Hâdî isminin hükmü hidâyet; ve Mudill isminin hükmü de dalâlettir. Hâdî ismi kendisinin kulu olan mü’minden râzî olduğu gibi, Mudıll ismi de kâfir kulundan râzıdır. Fakat Hâdî ismine nisbeten kâfir ‘mağzûbün-aleyhim ve dâll‘ zümresine dâhildir.”

“Perdeler kalkmadan evvel der idim Zikr edip şakir olan ancak ben!.. Gece gitti, sabah oldu gördüm Zikr ü mezkûr ile zâkir hep Sen

İşte bu kimseler hakkında bu yol doğru yoldur. Ve bunlar ârifîn ve muvahhidîn zümresindendir. Fakat insanların bazıları hicâb ehli olduğundan üzerinde yürüdükleri yolu ve hakikatini ve onun Hakk’a müntehî (ulaştığını) bilmezler. Ârifler onların üstünde yürüdükleri bu yolun sırât-ı müstakîm olduğunu bilseler bile, o yol bu kimseler hakkında doğru yol değildir. Belki onların saâdetine nisbeten eğri bir yoldur.

Şu halde ârif basîret üzere, Allah’a davet eder; ve ârifin gayri ise taklid ve cehalet üzere Allah’a davet eyler.”